Айсбергтер мен олардың қозғалысы туралы 15 қызықты дерек

Полярлық аймақтар әлемі әрқашан құпия мен жұмбаққа толы. Ұшы-қиыры жоқ теңіздерде жүзіп жүрген алып айсбергтер — табиғаттың ерекше туындылары. Бұл мұзды алыптар тек кеме қатынасына ғана емес, сондай-ақ климатқа, экожүйеге және әлем тарихына әсер ете алады. Ғалымдар жүргізген зерттеулер айсбергтердің пайда болуы, құрылысы мен қозғалысы туралы көптеген қызықты мәліметтерді ашты. Төменде сізге айсбергтер жайлы ең қызықты 15 деректі ұсынамыз.

1. Айсбергтер мұздықтар мен мұз қалқандарының жарылып бөлінуінен түзіледі. Олардың негізгі «отаны» — Антарктида, Гренландия және Арктика архипелагтары.
2. Айсбергтің тек шамамен оныншы бөлігі ғана су бетінде көрінеді. Қалған бөлігі су астында жасырынған, бұл оларды кеме қатынасы үшін өте қауіпті етеді.
3. Ең ірі айсбергтердің ұзындығы 150 километрден асады. Тарихта кейбір мұз глыбалары шағын мемлекетпен тең болған.
4. Айсбергтерді теңіз ағыстары, жел және толқындар қозғалтады. Олардың бағыты осы факторлардың күрделі үйлесіміне байланысты болады, сондықтан қозғалысы жиі күтпеген болады.
5. Айсбергтер орташа есеппен сағатына 0,5–1 км жылдамдықпен қозғалады, бірақ кейде күшті ағыстар әсерінен бұл көрсеткіш сағатына 4 км-ге дейін жетеді.
6. Айсбергтер кездесетін теңіздер кеме қатынасы үшін әлемдегі ең қауіпті аймақтардың бірі саналады. «Титаник» апаты — айсбергпен соқтығыстың ең белгілі мысалы.
7. Мұзды глыбалар пайда болған жерінен мыңдаған километрге дейін жылжуы мүмкін. Кейбір айсбергтер Канада мен Шотландия жағалауына дейін жетеді.
8. Айсбергтердің түсі қардай аппақтан терең көкке дейін ауысады. Көк түс мұздың тығыздығы жоғары екенін және ішінде ауа көпіршіктерінің жоқ екенін көрсетеді.
9. Айсбергтер баяу ериді, олардың «өмірі» бірнеше айдан ондаған жылға дейін созылуы мүмкін. Еру жылдамдығы су температурасы мен қозғалысына байланысты.
10. Кейде айсбергтер ерекше пішінге ие болады: арка, мұнара, жалпақ үстел сияқты. Жел мен толқындар мұзды түрлі мүсінге айналдырады.
11. Солтүстік жартышарда айсбергтердің басым бөлігі Гренландиядан Лабрадор ағысы арқылы Атлантикаға түседі. Бұл аймақтағы кемелерге басты қауіп осылардан төнеді.
12. Оңтүстік жартышарда антарктикалық айсбергтер тіпті Австралия мен Оңтүстік Америка жағалауларына дейін жетуі мүмкін. Олардың көлемі мен бағыты адамды таңғалдырады.
13. Жүзетін айсбергтер мұхит экожүйесінде маңызды рөл атқарады. Олар суға минералдар қосады, бұл теңіз флорасы мен фаунасына қажет.
14. Ғалымдар айсбергтердің қозғалысын бақылау үшін спутниктер мен радиолокациялық жүйелерді пайдаланады. Бұл мәліметтер апаттардың алдын алуға және климаттық үдерістерді зерттеуге мүмкіндік береді.
15. Айсбергтерді тұщы су көзі ретінде пайдалану жобалары бар. Бірақ осындай алып мұз глыбаларын жеткізу — техникалық жағынан өте күрделі іс.

Айсбергтер — табиғаттың ерекше әрі құдіретті құбылысы. Оларды зерттеу жер туралы білімімізді кеңейтіп қана қоймай, климаттық өзгерістерді, кеме қатынасын және табиғи ресурстарды дұрыс бағалауға көмектеседі. Мұз алыптарымен танысу — табиғат күшіне деген құрметті арттырады және планетамыздың суық аймақтарын тереңірек зерттеуге жетелейді.