Амазонка ормандары туралы 18 қызықты деректер

Амазония – әлемдегі ең ірі тропикалық орман, ол өсімдіктер мен жануарлардың алуан түріне бай ерекше аймақ. Амазонка ормандарының жалпы ауданы шамамен 5,5 миллион шаршы километрді құрайды және Оңтүстік Америкадағы бірнеше мемлекеттің аумағына таралған. Бұл джунглилерді «Жердің жасыл өкпесі» деп те атайды, себебі олар атмосфераны оттегімен байытады және зиянды көмірқышқыл газын сіңіреді. Экологиялық маңызынан бөлек, Амазония ормандары көптеген қызықты әрі таңғажайып деректерге толы. Ендеше, Амазонияның 18 таңғаларлық ерекшелігімен танысайық.

1. Амазония ормандары тоғыз елдің аумағына таралғанымен, оның басым бөлігі Бразилияда орналасқан. Одан бөлек Перу, Колумбия, Венесуэла, Эквадор, Боливия, Гайана, Суринам және Француз Гвианасының жерінде де кездеседі.
2. Әлемдегі тұщы судың 20%-дан астамы Амазонка өзені мен оның тармақтарында шоғырланған. Сондықтан Амазония Оңтүстік Америка ғана емес, бүкіл әлем үшін маңызды су көзі болып табылады.
3. Амазонка – суының көлемі жағынан әлемдегі ең ірі өзен. Жаңбыр маусымында өзеннің кей тұсындағы ені 40 километрге дейін жетеді.
4. Жер бетінде белгілі тіршілік иелерінің шамамен 10%-ы Амазония джунглилерінде мекендейді. Ғалымдар мұнда үнемі жаңа түрлерді ашып отырады, бұл аймақтың биологиялық тұрғыдан аса бай екенін дәлелдейді.
5. Амазонияда 390 миллиардтан астам ағаш өседі, олар шамамен 16 мың түрлі ағаш түрлерінен тұрады. Бұл әлемдегі ең көп өсімдік түрі шоғырланған орман саналады.
6. Бұл ормандарда шамамен 2,5 миллион жәндік түрі кездеседі. Олардың көбі әлі де толық зерттелмеген, мысалы, мұнда қанатының ұзындығы 30 сантиметрге жететін алып көбелектер бар.
7. Амазонияда Оңтүстік Американың ең ірі жыртқышы – ягуар мекендейді. Бұл жыртқыш ормандағы табиғи тепе-теңдікті сақтауға маңызды үлес қосады.
8. Джунглиде өркениеттен алыс өмір сүретін, сыртқы әлеммен еш байланыс орнатпаған тайпалар әлі де бар. Кейбір мәліметтер бойынша, олардың саны 70-ке дейін жетеді.
9. Амазонияда ауаның ылғалдылығы 80-90%-ға жетеді, ал орташа жылдық температура 25 градустан төмен түспейді. Мұндай климат адамдар үшін тұрақты өмір сүруге қиындық тудырады.
10. Бұл аймақта құстардың 1300-ден астам түрі мекендейді. Әсіресе, түрлі-түсті ара тотықұсы мен гарпия сияқты жыртқыш құстар орнитологтар үшін ерекше қызықты.
11. Амазонияның кейбір өсімдіктері медицинада кеңінен қолданылады. Мысалы, хинин ағашының қабығынан алынатын дәрі малярия ауруына қарсы пайдаланылады.
12. Әлемдегі ең үлкен тұщы су дельфині – Амазонканың қызғылт дельфині. Бұл жануардың ерекшелігі – денесінің ерекше түсінде және аса ақылды болуында.
13. Амазонка өзенінде жер шарындағы ең қауіпті балықтардың бірі – пиранья тіршілік етеді. Дегенмен, бұл балық адамдарға өте сирек шабуыл жасайды.
14. Амазония ормандары ағаштардың жаппай кесуінен зардап шегуде. Жыл сайын бұл ормандардың мыңдаған шаршы километрі жойылып барады.
15. Амазония Жер бетінде түзілетін оттегінің шамамен 20%-ын өндіреді. Сондықтан бұл ормандардың сақталуы планетамыздың болашағы үшін өте маңызды.
16. Амазония топырағы минералдарға кедей. Өсімдіктердің көпшілігі топырақтың беткі қабатында тез ыдырайтын органикалық қалдықтар есебінен қоректенеді.
17. Амазонияда әлемдегі ең ірі жылан – анаконда мекендейді. Оның ұзындығы кейде 10 метрге дейін жетіп, салмағы 200 килограмнан асады.
18. Амазонияда 400-дей тайпа өмір сүріп, олар 300-ге жуық түрлі тілдерде сөйлейді. Бұл жергілікті халықтардың бай мәдениеті мен дәстүрінің көрсеткіші.

Амазония ормандары – көптеген құпияға толы, таңғажайып табиғат әлемі. Бұл ормандарды сақтау – жер бетіндегі тіршілікті қорғаумен бірдей. Жоғарыдағы деректер Амазонияның бүкіл адамзат үшін ерекше маңызға ие екендігін, оның әлі толық зерттелмеген сырлары көп екенін көрсетеді.