Дінмұхамед Қонаев – саясаткер және ғалым туралы 22 қызықты дерек

Қазақстан тарихында ел дамуына айрықша үлес қосқан тұлғалар аз емес, алайда Дінмұхамед Ахметұлы Қонаевтың есімі олардың ішінде ерекше орын алады. Ол мемлекет ісінде де, ғылымда да биік жетістіктерге жеткен көрнекті қайраткер болды. Оның басшылығы кезінде республика экономикасы дамып, мәдениет пен ғылым өркендеді, халықтың әл-ауқаты айтарлықтай жақсарды. Қонаев өз бойында саясаткердің даналығы мен ғалымның терең ойлау қабілетін үйлестіре білді. Төменде еліміздің тарихында із қалдырған осы көрнекті тұлға туралы 22 қызықты дерек келтірілген.

1. Дінмұхамед Қонаев 1912 жылы 12 қаңтарда Верный қаласында дүниеге келген, қазіргі Алматы сол кездің мұрагері. Ол Ұлы жүздің Албан руынан шыққан. Отбасында білім мен еңбексүйгіштікке баса назар аударылған.
2. 1936 жылы Мәскеу түсті металдар және алтын институтын бітірді. Студент кезінде-ақ инженерлік қабілеті мен талдау жасау шеберлігімен көзге түсті. Бұл білім оның кейінгі ғылыми еңбектерінің негізін қалады.
3. Еңбек жолын Балқаш мыс қорыту зауытында қарапайым инженер ретінде бастаған. Қысқа уақыт ішінде ол зауыт директоры дәрежесіне дейін көтерілді. Өндірістегі тәжірибе Қонаевқа халық шаруашылығының нақты қажеттіліктерін жақсы түсінуге мүмкіндік берді.
4. Екінші дүниежүзілік соғыс жылдары ол майданды металлмен қамтамасыз етуде маңызды рөл атқарды. Оның ұйымдастырушылық қабілетінің арқасында қазақстандық зауыттар үздіксіз жұмыс істеді. Бұл еңбегі жоғары бағаланып, бірнеше мемлекеттік марапатқа ие болды.
5. Соғыстан кейін ол тау-кен өнеркәсібін қалпына келтіру және дамыту ісіне белсене араласты. Жаңа кәсіпорындардың салынуына және заманауи технологиялардың енгізілуіне ықпал етті. Нәтижесінде Қазақстан КСРО-ның металлургия орталықтарының біріне айналды.
6. 1942 жылы Қонаев Коммунистік партия қатарына өтті. Оның саяси жолы адал еңбегі мен адамдармен тіл табысу қабілетінің арқасында тез өрледі.
7. 1955 жылы ол Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің төрағасы болып тағайындалды. Бұл кезеңде Қонаев өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығын қатар дамытуға назар аударды.
8. 1960 жылы ол Қазақстан Коммунистік партиясы Орталық Комитетінің бірінші хатшысы қызметіне кірісті. Оның басқаруымен республика экономикасы қарқынды дамып, ірі реформалар жүзеге асты.
9. Қонаевтың бастамасымен ондаған зауыттар, шахталар мен электр станциялары салынды. Энергетика саласы ерекше басымдыққа ие болды, себебі ол бүкіл өнеркәсіптің тірегі еді.
10. Ол білім беру ісіне айрықша мән берді. Оның тікелей қатысуымен жаңа университеттер, техникумдар және ғылыми-зерттеу институттары ашылды. Қонаев білімді ұрпақ елдің болашағы деп санады.
11. Оның тұсында Алматы ірі мәдени орталыққа айналды. Қалада жаңа театрлар, кітапханалар, мұражайлар мен тұрғын аудандар салынды. Бұл халықтың өмір сүру сапасын айтарлықтай жақсартты.
12. Қонаев табиғи ресурстарды игеру бағытында да үлкен жұмыс атқарды. Оның бастамасымен Қарағанды көмір бассейні мен Батыс Қазақстандағы мұнай кен орындары белсенді дамыды.
13. Дінмұхамед Ахметұлы Қазақ КСР Ғылым академиясының академигі болды. Оның ғылыми еңбектері геология мен пайдалы қазбаларды өндіру саласына арналды. Теория мен тәжірибені шебер ұштастыра білді.
14. Ерен еңбегі үшін ол бірнеше жоғары марапаттарға ие болды. Соның ішінде үш Ленин ордені, Еңбек Қызыл Ту және Қазан төңкерісі ордендері бар.
15. Биік лауазымына қарамастан, ол қарапайым және ашық мінезді адам ретінде есте қалды. Қонаев жұмысшылармен жиі кездесіп, олардың пікірін тыңдайтын.
16. Ол басшылықта жұмсақ әрі парасатты стиль ұстанды. Әңгімелесушіні тыңдай білу және ымыра табу қабілеті елдегі тұрақтылықты сақтауға көмектесті.
17. Қонаев жоғары мәдениетті, әдебиетті сүйетін тұлға еді. Қазақ және орыс тілдерін жетік меңгеріп, әлемдік және отандық классиктерді көп оқыды.
18. Оның қамқорлығымен ғылым мен өнер саласы кең өріс алды. Жас ғалымдарға гранттар мен шетелдік тағылымдамаларға қатысу мүмкіндігі берілді, ал суретшілер мен жазушылар мемлекеттік марапаттармен қолдау тапты.
19. Ол ұлтаралық татулықты сақтау ісіне зор үлес қосты. Қазақстанда түрлі этностардың өзара сыйластығы мен ынтымақтастығы нығайды.
20. 1986 жылы ұзақ жылдық қызметінен кейін Қонаев қызметінен босатылды. Бұл шешім қоғамда наразылық туғызып, Алматыдағы Желтоқсан оқиғасының басталуына себеп болды.
21. Саясаттан кеткеннен кейін ол қарапайым өмір сүріп, қоғамдық жұмыстарға араласты. Жастармен кездесіп, өмірлік тәжірибесін бөлісуді жалғастырды.
22. Дінмұхамед Қонаев 1993 жылы 22 тамызда дүниеден өтті. Оның есімімен көшелер, институттар мен мұражайлар аталып, халқымыз оның еңбегін ерекше құрметпен еске алады.

Дінмұхамед Ахметұлы Қонаев – парасат пен еңбекқорлықтың, әділдік пен даналықтың үлгісі. Ол Қазақстанның дамуына бағытталған істерімен ел есінде мәңгі қалды. Оның өмір жолы отансүйгіштік пен адамгершіліктің биік үлгісі болып қала береді.