Инеліктер мен олардың қанаттары туралы 15 қызықты деректер

Жәндіктер әлемі таңғажайып әрі сан қырлы, оның құпияларын ғылым әлі де зерттеп келеді. Сол жаратылыстар арасында ерекше орын алатын – инеліктер, жер бетіндегі ең көне әрі ерекше сымбатты тіршілік иелері. Олардың қанаттары шыныдай мөлдір, күн сәулесінде құбылып, бұл жәндіктерге ғажайып ұшқырлық пен икемділік береді. Инеліктер жаздың символына, ертегілер мен аңыздар кейіпкеріне айналған, ал биология ғылымы үшін олар табиғаттың таңғаларлық туындысы. Енді инеліктер мен олардың қанаттарына қатысты ең қызықты деректерді бірге білейік.

1. Инеліктер жер бетінде 300 миллион жылдан астам уақыт бұрын пайда болған және ең көне ұшатын жәндіктердің бірі саналады.
2. Бұл жәндіктердің қанаттары бір-бірімен жалғанбаған, әр жұбы жеке қимылдай алады, сол арқылы өте күрделі әуедегі маневрлер жасайды.
3. Инелік алға, артқа, орнында қалықтап, тіпті ауада күрт бұрыла алады – ол нағыз әуе шебері.
4. Кейбір түрлердің қанатының құлашы 19 сантиметрге дейін жетеді, алайда қазіргі инеліктердің көбі шағын.
5. Қанаттың үсті микроскопиялық түктермен қапталған, бұл олардың ұшу кезінде үйкеліс күшін азайтып, тиімділігін арттырады.
6. Қанат құрылымында ерекше жүйке-жіпшелер бар, олар оған беріктік пен иілгіштік береді, сондықтан белсенді ұшқанда үлкен жүктемеге төтеп бере алады.
7. Қанаттың түсі жәндіктің жасына және жағдайына байланысты өзгереді, ал кейбір түрлерде мүлде мөлдір немесе кемпірқосақтай реңктер кездеседі.
8. Бірегей аэродинамикасының арқасында инеліктер сағатына 50 шақырымға дейін жылдамдықпен ұша алады, бұл – жәндіктер арасындағы ең жоғары көрсеткіштердің бірі.
9. Инелік қанатының тіндері арнайы құрылымының арқасында ұсақ жарақаттардан тез жазылып кетеді.
10. Әлемде инеліктердің 6000-нан астам түрі бар, әрқайсысының қанатының пішіні мен өрнегі ерекше болып келеді.
11. Инеліктің көру қабілеті өте жоғары – ол кез келген қозғалысты лезде аңғарып, ұшу бағытын дәл есептейді.
12. Қанаттар тек ұшу үшін емес, қарым-қатынас құралы ретінде де қолданылады: инеліктер дыбыс шығарып, серігін шақырады немесе қарсыласына белгі береді.
13. Ерте дәуірдегі инеліктер қазіргіден әлдеқайда ірі болған, қанатының құлашы 70 сантиметрге дейін жеткен.
14. Заманауи ғалымдар инеліктің қанат құрылымын зерттеп, сол арқылы жаңа материалдар жасап, ұшатын аппараттарды жетілдіруде.
15. Инеліктер экожүйеде өте маңызды рөл атқарады – олар зиянды жәндіктердің санын реттеп, су айдындарының тазалығын көрсететін индикатор қызметін атқарады.

Инеліктермен жақынырақ танысу арқылы табиғаттың ғажап заңдылығын, эволюцияның даралығын жаңаша бағалауға болады. Олардың қанаттары ғалымдарды, инженерлер мен суретшілерді әлемнің әр түкпірінде шабыттандырып келеді. Инеліктер – тек жаздың сәні ғана емес, табиғаттың тепе-теңдігін сақтайтын экожүйенің ажырамас бөлшегі.