Колибридің жүрегі минутына қанша қозғалыс жасайды?

Тірі табиғаттың сан алуан құбылыстары көзге байқалмайтын жылдамдықпен жүретін үдерістер арқылы таңдандырады. Өте ұсақ құстың ағзасы үздіксіз қуат шығынын талап ететін жағдайларда өмір сүруге мүмкіндік беретін ерекше бейімделулерге ие. Кішкентай дене таңқаларлық қозғалысты жоғалтпау үшін өзгеше физиологиялық тетіктерге сүйенеді. Сол жүйе ауада қалықтау кезінде тұрақтылықты қамтамасыз етіп, майда құрылымның үзіліссіз жұмысын қолдайды. Осындай ерекшеліктер табиғи түрде колибри жүрегі бір минутта қанша рет соғатынын білуге әкеледі.

Жүрек ырғағының негізгі ерекшеліктері

Жоғары қарқынды тіршілік ішкі құрылымның әр бөлшегіне тікелей әсер етеді. Көптеген түрлерде соғу жиілігі белсенділік деңгейіне, қоршаған ортаның температурасына және қозғалыс қарқындылығына қарай айтарлықтай өзгереді. Ең жоғары күш түскен сәттерде бұл көрсеткіш басқа құстарға мүлде жетпейтін деңгейге көтеріледі.

• зат алмасудың шапшаң болуы тіндерге жеткілікті оттегі жеткізу үшін қанайналым жүйесін ерекше жылдамдықпен жұмыс істеуге мәжбүрлейді;
• ауада күрделі маневр жасауға қажетті тұрақтылық ресурстардың дәл бөлінуіне тәуелді болады;
• өте шағын дене көлемінің орнын толтыру үшін жүрек жиі соғып, айналып өтетін сұйықтық мөлшерін толықтырады;
• ұшудың жоғары динамикасы дене температурасын сақтау тетіктерін талап етіп, ырғағына әсер етеді.

Әр тармақ осындай жүйенің не себепті бір минут ішінде орасан көп соққы жасай алатынын көрсетеді.

Әр түрлі жағдайда жүрек соғу жиілігі

Ғылыми бақылаулар бұл көрсеткіштің шектері өте кең екенін дәлелдейді. Қозғалыс ең жоғары деңгейге жеткен сәтте ағза барынша тез жұмыс істеп, өмірге қажетті энергияны үздіксіз қамтамасыз етеді.

1. Қарқынды ұшу кезінде жүрек шамамен мың соққы жасайды. Мұндай мәлімет көптеген зерттеулердің табиғи ортада еркін қозғалған құсты бақылауы нәтижесінде белгілі болды. Қуатты ырғақ ауада қалықтауды қамтамасыз етіп, бұлшықеттерге жеткілікті қуат береді.
2. Демалыс кезінде соғу шамамен екі жүзге дейін төмендейді. Бұл құбылыс салыстырмалы түрде тез байқалып, ағзаның жүктемені реттей алатынын көрсетеді. Осылайша жануар артық қуат жұмсамай, келесі ұшу алдында күш жинайды.
3. Түнгі қалғи бастау кезеңінде жүрек жұмысы барынша баяулайды. Бұл үдеріс жылуды сақтап, энергия шығынын азайтуға көмектеседі. Торпор тетігі салқын түндерді қауіпсіз өткізуге мүмкіндік береді.

Тізімнің алдында және соңында айтылған жайттар жоғары белсенділік кезеңдері мен энергия үнемдеу сәттерінің айырмашылығын айқындайды.

Ырғаққа әсер ететін факторлар

Жүрек жұмысының өзгеруі көптеген жағдайға байланысты. Түрлердің ерекшеліктері олардың өмір салтына, мінез-құлық әдеттеріне және табиғи бейімделу деңгейіне қарай айқындалады.

• қоршаған ортаның температурасы бүкіл ағзаға түсетін салмақты өзгертіп, маңызды жүйенің ырғағын реттейді;
• қорек мөлшерінің қолжетімділігі зат алмасу қарқынына әсер етіп, қан айналымының жылдамдығын өзгертеді;
• қауырсын күйі мен бұлшықет сапасы ұшу үшін қажет күш шамасына ықпал етеді;
• күйзеліс туғызатын жағдайлар ырғақты жеделдетіп, сыртқы әсерлерге қарсы тұруға көмектеседі.

Осы факторлар жүректің кез келген өзгеріске жауап беретін күрделі бейімделу жүйесін қалыптастырады.

Табиғаттағы мұндай тіршілік иесі үшін әрбір сәт энергияға, қозғалысқа және тепе-теңдікке толы. Ішкі үдерістердің ерекше жылдамдығы кішкентай денеге ауыр жүктемелерден қорықпай өмір сүруге жағдай жасайды. Барлық механизмдердің үйлесімді жұмысы арқылы кішкентай құс таңғаларлық төзімділікке ие болып, шапшаңдық пен еркіндіктің әсерлі үлгісіне айналады. Осындай физиология оны табиғи мүмкіндіктердің шекарасынан асуға қабілетті тіршілік иесі ретінде көрсетеді.