Коста-Рика туралы 25 қызықты факт – армиясы жоқ ел

Қазіргі заманда мемлекеттердің басым бөлігі қауіпсіздік пен егемендікті сақтау үшін әскери құрылымдарға орасан қаржы жұмсайды. Армия кез келген елдің негізгі тірегі саналады. Алайда бұл ережеден ерекше мысалдар да бар, соның бірі – Орталық Америкадағы Коста-Рика. Бұл елде жетпіс жылдан астам уақыттан бері әскер жоқ, ал мұндай қадам оны халықаралық саясатта ерекше мемлекетке айналдырды. Армиясыз өмір сүріп қана қоймай, Коста-Рика табысты дамып келеді. Төмендегі деректер бұл мемлекеттің тұрақтылық пен өркендеудің өзгеше жолын таңдағанын айқын көрсетеді.

1. Коста-Рика 1948 жылы әскерден бас тартты. Бұл шешім азаматтық соғыстан кейін қабылданып, қаражатты білім мен медицинаға бағыттау мақсаты көзделді.
2. Ел Конституциясында қарулы күштер құруға тыйым салынған. Бұл қағида ұлттық бірегейліктің басты бөлігіне айналды.
3. Әдетте әскери мақсатқа жұмсалатын қаржы әлеуметтік бағдарламаларға бөлінеді. Соның арқасында мұндағы сауаттылық деңгейі Латын Америкасында ең жоғары көрсеткіштердің бірі болып табылады.
4. Қоғамдық қауіпсіздікті полиция қамтамасыз етеді. Ол заманауи техникамен жабдықталғанымен, армияға тән өкілеттіктерге ие емес.
5. Коста-Рика халықаралық ұйымдармен тығыз жұмыс істейді. Қауіп төнген жағдайда бұл ел БҰҰ мен көрші мемлекеттердің қолдауына сенім арта алады.
6. Армияның болмауы туризмнің дамуына ықпал етеді. Шетелдік қонақтар Коста-Риканы қауіпсіз әрі бейбіт демалыс орны деп қабылдайды.
7. Коста-Рика экологиялық саясатымен танымал. Әскери шығындардың болмауы табиғатты қорғауға көбірек қаржы салуға мүмкіндік береді.
8. Ел аумағының төрттен бірі қорықтар мен ұлттық парктерден тұрады. Бұл оны биологиялық әртүрлілікті сақтау жөнінен әлемдік көшбасшылардың қатарына қосады.
9. Коста-Рика тұрғындары әскерсіз ел мәртебесін мақтан тұтады. Олар үшін бұл – бейбітшілік пен еркіндіктің белгісі.
10. Елде әскери шерулер мен күш көрсетілімдері болмайды. Оның орнына мәдени және білім беру шаралары өткізіледі.
11. Денсаулық сақтау саласына салынған инвестициялар халықтың өмір сүру ұзақтығын арттырды. Бұл көрсеткіш дамыған елдер деңгейінде.
12. Білім беру міндетті әрі тегін. Мемлекет үшін ең жақсы қорғаныс – білім болып саналады.
13. Коста-Рика экономикасы туризмге, ауыл шаруашылығына және жоғары технологиялық өндірістерге сүйенеді. Саяси тұрақтылық шетелдік инвестицияны арттырады.
14. Бұл елде жасыл энергетиканы дамытуға бағытталған бағдарламалар ерте басталды. Электр қуатының 90 пайыздан астамы жаңартылатын көздерден өндіріледі.
15. Мұнда «экологиялық қызмет үшін төлем» жүйесі жұмыс істейді. Жер иелері орманды сақтағаны үшін өтемақы алады.
16. Халықтың бақыт деңгейі тұрақты түрде жоғары. Коста-Рика әлемдегі ең бақытты елдердің қатарында жиі аталады.
17. Міндетті әскери қызмет жоқ. Жастар білім алуға және кәсіби дамуға көбірек көңіл бөле алады.
18. Армияның болмауы әскери төңкерістердің алдын алады. Бұл саяси жүйені ішкі дағдарыстарға төзімді етеді.
19. Коста-Рикада демократия дәстүрі ертеден қалыптасқан. Сайлаулар тұрақты түрде өтіп, азаматтар саяси өмірге белсенді қатысады.
20. Бұл мемлекет өзге елдерге үлгі болып отыр. Сарапшылар оны бейбіт дамудың моделі деп атайды.
21. Әскер болмағанына қарамастан, қылмыс деңгейі көрші елдермен салыстырғанда төмен. Бұл полицияның тиімді жұмысына байланысты.
22. Сыртқы саясат бейтараптық қағидасына негізделген. Коста-Рика әскери қақтығыстарға қатыспайды.
23. Елде бейбітшілік институты жұмыс істейді. Ол зорлық-зомбылықсыз өмір сүру мен дипломатия идеясын насихаттайды.
24. Мемлекет климаттың өзгеруіне қарсы белсенді күрес жүргізуде. Коста-Рика әлемдегі алғашқы көміртегі бейтарап ел болуды мақсат етіп отыр.
25. Бұл елдің тәжірибесі қауіпсіздік пен даму әскерсіз де мүмкін екенін дәлелдейді. Мұндай қадам тұрақты болашаққа жол ашады.

Коста-Рика әскери күштен бас тарту әлсіздік емес, саналы таңдау екенін көрсетті. Ел ресурстарын қоғамды нығайту мен табиғатты қорғауға бағыттап отыр. Бұл тәжірибе басқа мемлекеттерге де бейбітшілік пен тұрақтылыққа жетудің үлгісі бола алады. Нағыз күш қаруда емес, дана басқаруда және халықтың бірлігінде екенін осы елдің тарихы айқын дәлелдейді.