Күн тұтылуы туралы 28 қызықты дерек

Күн тұтылуы — табиғаттағы ең керемет әрі ғажайып құбылыстардың бірі. Бұл оқиға көне заманнан бері адамдарды таң қалдырып, олардың мәдениеті мен ғылыми дамуына үлкен әсер етті. Күннің тұтылуы – Айдың Күннің жарығын толық немесе ішінара жауып қоюы, бұл сәтте аспан ерекше көрініске енеді. Қарапайым көріністен гөрі ол астрономия мен табиғат заңдарын түсінуде маңызды рөл атқарады. Осы мақалада күн тұтылуы туралы 28 қызықты мәліметпен танысасыз.

1. Күн тұтылуы тек жаңа ай кезінде, яғни Ай Жер мен Күннің арасына келгенде болады.
2. Айдың диаметрі Күннен шамамен 400 есе кіші, бірақ ол Жерге 400 есе жақынырақ болғандықтан, олардың аспандағы көрінетін диаметрлері шамалас.
3. Толық күн тұтылуы кезінде Ай Күннің жарығын толығымен жауып тастайды.
4. Толық тұтылу ұзақтығы 7 минуттан аспайды, сондықтан бұл сәттер өте құнды.
5. Толық тұтылуды жер бетінде көре алатын аймақ тек 100-160 километрге дейін тар.
6. Тұтылу сызығы жер бетінде сағатына шамамен 1700 километр жылдамдықпен қозғалады.
7. Жартылай тұтылу жер бетінің кең аумағын қамтиды, онда Ай Күннің бір бөлігін ғана жауып тұрады.
8. Қалқымалы тұтылу — Ай Жерден алыс орналасқанда, Күннің айналасында жарық шеңбері қалатын жағдай.
9. Күн тұтылуы жылына 2-5 рет болады, бірақ олардың барлығы толық емес.
10. Сарас циклы – 18 жыл 11 күндік цикл, бұл аралықта ұқсас тұтылулар қайталанады.
11. Ең алғашқы жазба күн тұтылуы шамамен 4000 жыл бұрынғы жазбаларда кездеседі.
12. Ежелгі Вавилон мен Қытай тұрғындары тұтылуларды дәл болжаған.
13. Орта ғасырларда күн тұтылуы зұлымдықтың белгісі деп есептеліп, адамдар қорқатын.
14. Толық тұтылу кезінде Күннің тәжін көруге болады, ол әдетте жасырын.
15. Тұтылу кезінде тікелей Күнге қарау үшін арнайы қорғаныш көзілдіріктері қажет.
16. 1919 жылы Эддингтон күн тұтылуы кезінде Эйнштейннің салыстырмалылық теориясын дәлелдеді.
17. Коронографтар Күннің тәжін зерттеу үшін қолданылады.
18. Кейбір туристік агенттіктер тұтылуларды тамашалау үшін арнайы турлар ұйымдастырады.
19. Тұтылу кезінде ауа температурасы төмендеп, жануарлар мен адамдардың мінез-құлқы өзгереді.
20. Тұтылу Жердің магнит өрісіне және ионосфераға әсер етеді.
21. Астрологияда күн тұтылулары маңызды оқиғалар ретінде қарастырылады.
22. Әлемнің көптеген халықтарының мифологиясында тұтылу жарық пен қараңғылықтың күресі ретінде бейнеленеді.
23. Қазіргі технологиялар тұтылуларды дәл болжауға мүмкіндік береді.
24. XIX ғасырда тұтылулар Күннің химиялық құрамын зерттеуде пайдаланылды.
25. Толық тұтылудың ұзақтығы Ай мен Жердің арақашықтығына байланысты.
26. Тұтылу адамдарды біріктіріп, үлкен мәдени шараға айналады.
27. Ғарыштан тұтылуды бақылау Күннің белсенділігін зерттеуге көмектеседі.
28. Соңғы толық күн тұтылуы миллиондаған адам тарапынан бақыланып, бүкіл әлемде жарық көрді.

Күн тұтылуы – аспандағы ғажайып әрі күрделі құбылыс. Ол адамзаттың ғарышты түсінуін кеңейтеді, астрономия ғылымына серпін береді. Бұл құбылысты тамашалау арқылы біз Жер, Ай және Күн арасындағы ерекше байланысқа куә боламыз. Тұтылу табиғаттың керемет сырларын ашуға мүмкіндік беретін құнды сәт.