InfoRadar
Мазмұны
Микромирді зерттеу ғылымның дамуы үшін маңызды кезең болды. Көбейткіш құрылғылар көрінбейтін әлемге көз жүгіртіп, жасушалық құрылысты, микроорганизмдерді және ұсақ бөлшектерді ашуға мүмкіндік берді. Алғаш рет микроскоп қашан жасалғаны туралы сұрақ ғылыми тарихпен тығыз байланысты. Бұл өнертабыстың пайда болуы XVI–XVII ғасырларда Голландиядағы бірнеше шебердің еңбегімен байланыстырылады. Бірінші үлгілердің қалай дамығанын білу қазіргі ғылым деңгейін түсінуге септігін тигізеді.
Ерте кезеңдегі оптикалық әзірлемелер
Микроскоптан бұрын адамдар линзалардың заттарды үлкейту қасиеттерін білетін. Ежелгі грек пен римдік ғалымдар ұсақ бейнелерді көру үшін шыны линзаларды пайдаланған. Бірақ толық жұмыс істейтін құрал әзірлемеген. Орта ғасырлар мен Қайта өрлеу дәуірінде Еуропада шыны өңдеудің сапасы жақсарды.
1590 жылдардың соңында Голландияда екі линзадан тұратын қарапайым құрылғы жасалды. Ол заттардың кескінін үлкейтіп көрсете алды.
Бірінші микроскопты жасағандар кімдер?
Ғалымдардың көбіне пікірінше, алғашқы микроскопты Ганс пен Закариас Янссендер жасады. Олар – Голландиядағы оптикалық аспап жасаушылар. Олар бірнеше линзаны құрастырып, трубкаға орналастырып, шағын заттарды үлкейте алатын құрылғыны ойлап тапқан.
- Ганс және Закариас Янссендер. Олардың отбасы линзалар мен оптикалық аспаптарды өндіруші болған. Бірінші микроскоп олардың атынан аталады. Құрылғы қарапайым болса да, ғылымда үлкен жаңалық болды.
- Антони ван Левенгук. Кейінірек Голландияның тағы бір ғалымы микроскопты жетілдіріп, алғаш рет тірі микроағзаларды байқады. Оның аспаптары үлкен үлкейтуге ие болып, микробиология ғылымының негізін қалауға септігін тигізді.
- Роберт Гук. Англияның есту-ескіпті зерттеушісі 1665 жылы микроскоппен өсімдіктер жасушаларын зерттеп, «Микрография» кітабын жариялады. Бұл биологияның дамуында маңызды кезең болды.
Бұл ғалымдардың еңбегі микроскопия ғылымының дамуына үлкен үлес қосты.
Алғашқы микроскоптардың техникалық ерекшеліктері
Ең алғашқы құрылғыларда кемшіліктер көп болды, бірақ олар ғылымға үлкен мүмкіндік сыйлады.
- 20-30 есе үлкейтуге мүмкіндік берді;
- бір немесе бірнеше линзадан тұрды;
- үлкен әрі күрделі болды;
- жарық жеткіліксіз және кескіннің тереңдігі аз болды;
- қолдануға сақтық пен шеберлік қажет етті.
Осы шектеулерге қарамастан, алғашқы микроскоптар болашақ дамудың іргетасын қалады.
Қазіргі микроскопияның дамуы
Бүгінгі заманда микроскоптар миллион есе үлкейте алады, молекулалық және атомдық деңгейде зерттеулер жүргізуге мүмкіндік бар. Электрондық, флуоресцентті әдістер ғылым мен медицинаны жаңа белестерге көтерді.
Оптика, электроника мен бағдарламалық қамтаманың дамуы бақылау құралдарын жетілдіруде маңызды рөл атқаруда.
Микроскоптың тарихы XVI ғасырда қарапайым линзалардан басталып, адамзатқа табиғаттың ұсақ құпияларын ашуға жол ашты. Голландиялық Янссендер мен кейінгі ғалымдардың еңбегі арқылы бұл құрал ғылымның негізгі аспабы болды. Алғашқы микроскоптар жаңалық пен білімге ұмтылудың символына айналды. Оптикалық технологияның дамуы адамзаттың әлемді тану жолындағы ірі қадамдардың бірі болып саналады.
