Өсімдіктер ауаны қалай тазартады

Қазіргі таңда адамдар ауа сапасы туралы жиі ойлана бастады. Атмосфераның ластануы адам денсаулығына тікелей қауіп төндіріп отыр, ал ірі қалаларда зиянды заттардың деңгейі рұқсат етілген нормадан асып түседі. Мұндай жағдайда жасыл желектің рөлі ерекше маңызға ие бола түсуде. Табиғи биологиялық тетіктердің арқасында өсімдіктер тек көмірқышқыл газын сіңіріп қана қоймай, түрлі уытты қосылыстарды да бейтараптай алады. Бұл процестерді дұрыс түсіну — қоршаған ортаның тазалығын сақтау жолындағы өсімдіктердің маңызын бағалауға мүмкіндік береді.

Ауаны тазартудың өсімдікке тән механизмі

Барлық жасыл өсімдіктер фотосинтез үдерісіне қатысады. Бұл үдерісте күн сәулесінің көмегімен көмірқышқыл газы мен судан органикалық заттар түзіледі. Сонымен қатар, оттегі бөлініп, тіршілік иелерінің тыныс алуына жағдай жасалады. Алайда өсімдіктің пайдасы мұнымен шектелмейді. Көптеген түрлер ауадағы улы газдарды сіңіріп, шаң бөлшектерін жапырақтарында ұстап қала алады.

Өсімдіктердің ауаны тазарту қабілеті бірнеше биологиялық ерекшеліктерге байланысты:

• жапырақ бетіндегі саңылаулар арқылы атмосферадан молекулаларды сіңіреді;
• тамырлар топырақтағы уытты заттарды ыдырататын микроағзалармен әрекеттеседі;
• ауадағы ластаушы заттардың концентрациясын төмендететін ұшпа қосылыстар бөледі;
• тәжі мен жапырақтарының құрылымы шаң мен күйені ұстап қалады;
• көміртек пен басқа элементтердің айналымына қатысады.

Осы қасиеттерінің арқасында өсімдіктер ауа сүзгісінің табиғи әрі үздіксіз жұмыс істейтін жүйесіне айналады.

Өсімдіктер қандай заттарды бейтараптай алады

Көптеген үй және бақ өсімдіктері ауада кездесетін зиянды қосылыстарды сіңіру қабілетіне ие. Бұл қасиет әсіресе бөлме ішінде маңызды, себебі құрылыс материалдары, жиһаз және тұрмыстық техникадан бөлінетін ұшпа заттар денсаулыққа зиян келтіруі мүмкін.

Өсімдіктер сіңіретін ең жиі кездесетін ластаушы заттар:

• формальдегид, ол желім, лак және синтетикалық қаптамаларда кездеседі;
• бензол мен толуол, пластик пен еріткіштерден бөлінеді;
• аммиак, тазартқыш құралдар арқылы ауаға түседі;
• трихлорэтилен, бояу мен сия құрамында болады;
• көмірқышқыл газы, тыныс алу және жану процесінде бөлінеді.

Өсімдіктер бұл заттарды сіңіріп қана қоймай, оларды зияны аз қосылыстарға айналдырады.

Ауаны тазартуда ең тиімді өсімдіктер

Флора алуан түрлі болса да, кейбір өсімдіктер ауаны тазартуда ерекше тиімділігімен ерекшеленеді. Мұндай түрлерге күтім жасау оңай, бірақ олардың бөлмедегі ауа сапасын жақсартудағы үлесі айтарлықтай.

Төмендегі өсімдіктер ең тиімді табиғи сүзгілер қатарына жатады:

1. Спатифиллум. Формальдегид пен ацетонды сіңіру қабілеті жоғары. Үлкен жапырақтары шаң бөлшектерін ұстап қалады. Су буландыру арқылы ауаны ылғалдандырады.
2. Сансевиерия. Түнде де көмірқышқыл газын сіңіруімен ерекшеленеді. Құрғақ ауа мен жарық жетіспеушілігіне төзімді. Бензол мен ксилолды тиімді түрде сүзеді.
3. Хлорофитум. Түрлі жағдайларға оңай бейімделеді және көміртек тотығын белсенді түрде сіңіреді. Жеткілікті жарық жағдайында аммиак пен формальдегидті бейтараптайды. Күтімі жеңіл және тез көбейеді.
4. Бенжамин фикусы. Ауадан ұшпа қосылыстарды сіңіреді және формальдегид мөлшерін азайтады. Бұтақталған тәжі шаңды ұстап қалады. Үлкен бөлмелерге сән беретін өсімдік.
5. Герань. Ауаны сүзумен қатар фитонцидтер бөледі, бұл ауадағы бактерия санын азайтады. Құрғақ ауа мен ашық жарықты жақсы көтереді. Иістер мен темекі түтінін бейтараптайды.

Осы өсімдіктерді үйде немесе кеңседе орналастыру арқылы атмосфераны жақсартып, денсаулыққа пайдалы жағдай жасауға болады.

Жасыл желектің қосымша пайдасы

Улы заттарды сүзумен қатар, өсімдіктер адамның психоэмоционалдық күйіне де оң әсер етеді. Жасыл орта көңіл-күйді көтеріп, жұмысқа деген ынтаны арттырып, жалпы жайлылық деңгейін жақсартады.

Жасыл желектің қосымша артықшылықтары мыналар:

• суды буландыру арқылы ауаны ылғалдандырады;
• дыбысты жұтып, шуды азайтады;
• көзге жағымды, тыныштық сыйлайтын орта қалыптастырады;
• ауа айналымын және бөлме температурасын жақсартады;
• жұмыс қабілетін және шығармашылық белсенділікті ынталандырады.

Сондықтан өсімдіктер тек санитарлық қана емес, емдік қызмет те атқарады.

Үй өсімдіктерінің әсерін қалай арттыруға болады

Өсімдіктерден барынша пайда алу үшін олардың орналасуы мен күтімі маңызды рөл атқарады. Қарапайым ережелерді сақтау арқылы ауа тазарту тиімділігін бірнеше есе арттыруға болады.

Келесі кеңестерді қолдануға болады:

• жапырақтарды үнемі шаңнан тазартып тұрыңыз, бұл газ алмасу процесін жақсартады;
• өсімдіктерді терезе маңында және ауа айналымы жақсы орындарда ұстаңыз;
• артық немесе жеткіліксіз суарудан сақтаныңыз, тамыр жүйесіне зиян келтірмеңіз;
• жарық, температура және ылғалдылық жағдайын ескеріп, сәйкес түрлерді таңдаңыз;
• әртүрлі өсімдіктерді бірге отырғызып, зиянды заттарды кешенді түрде бейтараптаңыз.

Осылайша өсімдіктер таза әрі жайлы орта қалыптастыруда сенімді көмекшіге айналады.

Өсімдіктер — бұл жай ғана интерьер бөлігі немесе оттегі көзі емес, ауа сапасын жақсартатын қуатты табиғи құрал. Олардың биологиялық ерекшеліктері зиянды қосылыстардан қорғай отырып, ішкі микроклиматты реттеуге мүмкіндік береді. Бұл мүмкіндікті орынды пайдалану арқылы күнделікті өмірімізді қауіпсіз әрі жайлы етуге болады. Үйдегі жасыл досыңызға дұрыс күтім жасап, өз денсаулығыңызға қамқор болыңыз.