Қайта өрлеу дәуірінің кемеңгері Леонардо да Винчи туралы 40 қызықты деректер

Өнер мен ғылым әлемін түбегейлі өзгерткен ұлы тұлғалар адамзаттың мәдени дамуына өлшеусіз үлес қосты. Солардың ішіндегі ең жарқын есімдердің бірі – Қайта өрлеу дәуірінің данышпаны, әмбебап ғалым, өнертапқыш әрі суретші Леонардо да Винчи. Оның есімі ізденіске, шексіз қиялға, жан-жақты білімге деген құштарлықтың белгісіне айналды. Леонардоның мұрасы – кескіндемеден бастап анатомияға, инженериядан сәулетке дейінгі көптеген салаларды қамтиды. Бұл мақалада да Винчи тұлғасының жаңа қырларын ашатын және оның дарындылығы мен данышпандық шекарасының кеңдігін сезінуге мүмкіндік беретін 40 ерекше дерек жинақталған.

1. Леонардо да Винчи 1452 жылы 15 сәуірде Флоренция маңындағы Анкиано ауылында дүниеге келген. Оның тегі «Винчи қаласынан» деген мағына береді.
2. Ол нотариус Пьеро да Винчи мен қарапайым шаруа әйел Катеринадан туған некесіз бала болған. Бұл жайт оған білім алуға және қоғамның жоғары сатысына көтерілуге кедергі бола алмады.
3. Балалық шағында Леонардо табиғатты зерттеуге құштар болып, айналасындағы құстарды, жәндіктерді және өсімдіктерді жіті бақылады.
4. Оның алғашқы ұстазы – атақты флоренциялық суретші Андреа дель Верроккьо, шеберханада Леонардо кескіндеме, мүсін өнері және инженерия негіздерін меңгерді.
5. Да Винчи «Мәсіхтің шомылдыру рәсімі» картинасын жасауға қатысып, онда періштені бейнелеген. Аңызға сенсек, оның өнері ұстазын қатты таң қалдырғаны сонша, Верроккьо сурет өнерін тастап кеткен.
6. Леонардо солақай болған және көп жағдайда жазуларын айнаға қарап оқылатын етіп теріс жазған, бұл – идеяларын бөтен көзден қорғау тәсілі еді.
7. Оның ғылыми күнделіктерінде мыңдаған бетке созылған бақылаулар, сызбалар, сызулар мен өнертабыстардың алғашқы нобайлары сақталған.
8. Да Винчи адам анатомиясын алғаш жүйелі зерттегендердің бірі. Ол адам денесін ашып, ішкі ағзалардың нақты суреттерін салып отырған.
9. Әлемдегі ең танымал портреттердің бірі – «Мона Лиза» Леонардоның қолынан шыққан. Картинаның жұмбақ күлкісі әлі де ғалымдар мен өнерсүйер қауымды толғандырады.
10. Леонардо ешқашан өз суреттеріне қолтаңба қоймаған, сол себепті кейбір туындылардың түпнұсқалығы әлі де талқыланады.
11. Оның әйгілі еңбектерінің бірі – Миландағы Санта-Мария-делле-Грацие монастырына арналған «Құпия кешкі ас» фрескасы. Бұл туындыны Леонардоның қолданған техникасының күрделілігіне байланысты бірнеше рет қалпына келтіруге тура келген.
12. Да Винчи әскери техника жобалаумен де айналысты – танк, катапульта, жауынгерлік кеме және ұшу аппараттарының үлгілерін ойлап тапқан.
13. Ол парашюттың негізгі принципін алғаш ұсынып, оның жұмыс істеу тәсілін сипаттаған. Бұл идея тәжірибе жүзінде тек көп жылдан кейін ғана жүзеге асты.
14. Леонардо музыкалық аспаптар ойлап тапқан, олардың бірі – қазіргі фортепианоны еске түсіретін құрылғы.
15. Ұлы ғалым вегетариан болған және жануарларға ізгілікпен қарауға шақырған. Ол заманда мұндай көзқарас өте сирек кездесетін.
16. Өз шығармаларында мінсіз үйлесімділікке қол жеткізу үшін геометрия, математика және «алтын қима» заңдылықтарын зерттеген.
17. Да Винчи талантты сәулетші болып, ғимараттарды ғана емес, тұтас қалаларды жобалаған. Ол кәріз жүйесі мен желдетуге ерекше мән берген.
18. Ғалым өз күнделіктерінде көптеген құпия жазбалар, сызбалар мен символдарды қалдырған. Олардың кейбірі әлі күнге дейін толық зерттелген жоқ.
19. Ол ерекше есте сақтау қабілетіне ие болған. Күрделі сызбаларды ойында сақтап, эскиздерсіз қайта салып беретін.
20. Леонардо оптикаға қызығып, көзілдіріктің жаңа түрін жасап шығаруға тырысқан және айна мен линзалармен тәжірибе жасаған.
21. Да Винчи сфумато техникасын қолданған, бұл тәсіл суретте түстер мен пішіндердің жұмсақ ауысуына мүмкіндік береді.
22. Ол ауа райы құбылыстарын зерттеген, бұлт, найзағай және судың қозғалысын салып, табиғат заңдылықтарын түсінуге талпынған.
23. Леонардо өз заманында таңданыс тудырған механикалық арыстан жасап шығарған, ол өздігінен қозғала алатын болған.
24. Данышпан тамаша музыкант ретінде лирада және басқа аспаптарда ойнаған, тіпті өз әуендерін де шығарған.
25. Өз хаттарында және күнделіктерінде үнемі жаңа білімге ұмтылудың маңызын атап өтіп, таным шексіз процесс екенін көрсеткен.
26. Да Винчи ерекше бақылағыштығымен танылған, ол айналасындағы әлемнің ең ұсақ бөлшектеріне дейін назар аударып, бұл қасиеті оның ғылыми зерттеулерінен және суреттерінен байқалады.
27. Оның жақын достары мен қамқоршылары – дәуірдің ықпалды тұлғалары: Лоренцо Медичи, Людовико Сфорца және І Франциск болған.
28. Леонардо сарай суретшісі әрі инженер ретінде Милан, Флоренция, Рим мен Амбуазда қызмет еткен.
29. Да Винчи көптеген шығармасын аяқтамай кеткен, себебі ол үнемі жетілдіруге ұмтылып, бір идеядан екіншісіне тез ауысатын.
30. Ол философияға қызығып, замандастарымен этика, мораль және өмір мәні туралы сұхбаттар жүргізген.
31. Леонардо бояу мен лакты өзі жасап, жаңа реңктер алу үшін үнемі тәжірибе жасаған.
32. Да Винчи басқа ғалымдар мен суретшілермен белсенді хат алмасып, жаңалықтарымен және идеяларымен бөлісіп отырған.
33. Ол ұлулардың спираль пішінін, өсімдіктердің өсу заңдылығын алғаш байқағандардың бірі болған.
34. Леонардо болашақ өнертабыстарды – велосипед, автокөлік, тіпті сүңгуір қайықтың да жобасын болжаған.
35. Ол құстардың ұшуын жылдар бойы зерттеп, адамзаттың көкке көтерілу арманы орындалсын деп ұмтылған.
36. Да Винчи алхимияға қызығып, металдармен тәжірибе жүргізген және жаңа материалдар ойлап тапқысы келген.
37. Оған алғашқы жергілікті карталарды геометриялық қағидалар бойынша жасау идеясы тиесілі.
38. Леонардо тапқырлығы мен әзілге жақындығымен танылған, жиі жұмбақтар мен тапқыр қалжыңдарын күнделікке жазып отырған.
39. Ұлы шебер 1519 жылы 2 мамырда Франциядағы Кло-Люсе сарайында қайтыс болды. Соңғы жылдарын ғылыми трактаттар жазуға арнады.
40. Леонардо да Винчи мұрасы – бүгінгі күні де бүкіл әлемнің суретшілері мен ғалымдарын, өнертапқыштарын шабыттандырып келе жатқан таным мен шексіз ізденістің символы.

Леонардо да Винчи – Қайта өрлеу дәуіріндегі өнер мен ғылымның ара-жігі жойылып, үйлесім мен өмір мәнін іздеу алдыңғы орынға шыққан кезеңнің айнасы іспеттес. Оның жан-жақтылығы, жетістікке ұмтылысы – кез келген адамға үлгі. Ұлы ғалымның өмірі мен шығармашылығымен танысу арқылы бір адамның бүкіл тарихқа қалай ықпал еткенін көреміз. Леонардоның дарыны мен шығармашылығы қиял мен ізденістің шексіз екенін, алға ұмтылған жанға әлемде ешқандай шекара жоқ екенін дәлелдейді.