Тотықұс туралы 15 қызықты деректер

Құстар әлемінде тотықұстар ерекше орын алады – олар жарқын түстерімен, жоғары зеректігімен және адаммен қарым-қатынас жасау қабілетімен танымал. Бұл керемет тіршілік иелері әлемнің тропикалық және субтропикалық аймақтарында таралған. Оларды Амазония ормандарында да, Австралия мен Африкада да кездестіруге болады. Тотықұстар адаммен тығыз байланыс орнатып, үй жануары ретінде де кең тараған. Ғалымдар мен әуесқойлар олардың мінез-құлқы мен қабілеттерін жылдар бойы зерттеп келеді. Төменде осы керемет құстар туралы 28 ерекше дерек ұсынылады.

1. Көптеген тотықұстардың иілген тұмсығы өте күшті – олар қатты жаңғақтарды оңай шағып тастайды. Бұл қасиет жабайы табиғатта азық табуға көмектеседі.
2. Кейбір түрлері ұзақ өмір сүреді – мысалы, ара мен жако тотықұстары 50–70 жылға дейін өмір сүре алады. Олар кейде иелерінен де ұзақ жасайды.
3. Тотықұстардың тілі бұлшықеттен тұрады және өте икемді. Бұл оларға дыбыстарды нақты және анық қайталауға мүмкіндік береді.
4. Африкалық сұр тотықұс – жако – ең «сөйлейтін» құс саналады. Ол жүздеген сөз бен сөйлемдерді есте сақтай алады.
5. Бұл құстардың миы дене салмағына шаққанда өте үлкен. Сол себепті олар аса зерек және кей жағдайда 3–4 жастағы баламен салыстыруға болады.
6. Тотықұстардың аяқ саусақтары ерекше орналасқан – екі саусақ алға, екеуі артқа қарай бағытталған. Бұл құрылым ағаш бұтақтарында жақсы ұсталуға көмектеседі.
7. Көптеген түрлері өмір бойы жұбын өзгертпейді. Олар жұптасып ұя салып, бірге тамақтанып, бір-біріне қамқор болады.
8. Кейбір тотықұстар әуенге билей алады. Музыка ырғағына сай қозғалу қабілеті какаду мен арада жиі кездеседі.
9. Тотықұстар көптеген мәдениеттерде адалдық пен даналықтың символы саналады. Үнді мифологиясында олар махаббат құдайының серігі ретінде суреттеледі.
10. Жарқын қауырсындары тек сұлулық үшін емес – ол байланыс құралы. Түр-түстер мінез-құлық пен әлеуметтік мәртебені білдіреді.
11. Жаңа Зеландияда мекендейтін какапо – ұша алмайтын, түнде белсенді тіршілік ететін сирек тотықұс. Ол жойылып кету қаупі төнген түрлер қатарына жатады.
12. Кейбір австралиялық тотықұстар құралдарды қолдана алады – мысалы, бұтақпен жәндіктерді шығарып алу. Бұл интеллекттің жоғары деңгейін көрсетеді.
13. Бұл құстар жалғыздықтан күйзеліске түсіп қалуы мүмкін. Әлеуметтік байланыс пен қоршаған ортадағы алуан түрлілік олар үшін маңызды.
14. Тотықұстардың көру қабілеті өте жақсы, тіпті кейбірі ультракүлгінді де ажырата алады. Бұл жемістерді табуда көмектеседі.
15. Үйде ұсталған жағдайда олар белгілі бір адамға үйреніп, қызғаныш көрсетеді. Олар мейірімділік пен назарға мұқтаж болады.
16. Ұшқанда кейбір түрлері жүздеген шақырымды артта қалдырып, азық немесе ұя салатын орын іздейді.
17. Бұл құстар ырғақты сезініп, музыканың түріне байланысты билеу қимылдарын өзгерте алады. Олар кейде белгілі жанрларға артықшылық береді.
18. Тропикалық ормандарда тотықұстар жеміс жеп, тұқым таратуға қатысады. Бұл – экожүйеге қосатын үлесі.
19. Лорикет секілді кейбір түрлер тек жеміспен емес, гүлдің шырынымен де қоректенеді. Олардың тілі ұшында арнайы «тілшесі» бар.
20. Үлкен тотықұстар тұмсығын құрал ретінде қолдана біледі – олар құлыпты ашып, түйінді шешіп, қарапайым басқатырғыштарды шеше алады.
21. Кейбір түрлері өте қатты дыбыс шығарады – 120 дБ-ге дейін. Бұл – реактивті қозғалтқыштың дауысына тең.
22. Тотықұстар тамақты бір аяғымен ұстап, адам сияқты жейді. Көп жағдайда олардың «басым» аяғы болады – оң не сол.
23. Жабайы табиғатта кездеспесе де, үйде туған тотықұстар генетикалық инстинкттерін сақтап қалады. Олар ата-бабасының мінезін қайталайды.
24. Көптеген иелері оларды жаттықтырып, түрлі трюктерге үйрете алады – мысалы, зат алып келу немесе ойыншықпен ойнау.
25. Тотықұстардың қауырсындары су өткізбейтін қасиетке ие. Бұл қасиет ылғалды климатта өмір сүрушілер үшін өте маңызды.
26. Ең кішкентай тотықұстар – торғай тотықұстары. Олар тек 12 см болады, бірақ өте белсенді әрі дауыстары қатты.
27. Ямайкада «тотықұсша сөйлейсің» деген тіркес бар. Бұл – жергілікті құстардың адамның сөзіне ұқсас дыбыс шығаруының арқасында пайда болған.
28. Кейбір түрлерде топ ішінде иерархия дамыған. Үлкендері құрметке ие, ал жастары олардан өмір сүру дағдыларын үйренеді.

Тотықұстар – таңғажайып тіршілік иелері. Олар тек сұлулығымен емес, сонымен қатар ақылдылығымен және адаммен ерекше байланыс орната алу қабілетімен таң қалдырады. Бұл құстарды зерттеу табиғаттың күрделілігін, жануарлар мінезінің байлығын түсінуге мүмкіндік береді. Әрбір жаңа байқау тотықұстар әлемін тереңірек таныта түседі.