Үлкен каньон туралы 28 қызықты деректер

Жер бетіндегі табиғат ғажайыптарының арасында кейбірі адамды ерекше күйге бөлеп, естен кетпейтін әсер қалдырады. Мұндай мекендер ежелгі тарихпен, геологиялық үдерістермен және көркем сұлулықпен үйлесіп, шынайы таңданыс тудырады. Америка Құрама Штаттарындағы Гранд-Каньон — дәл осындай орын. Аризона штатының жүрегінде орналасқан бұл алып шатқал өзінің ауқымымен, түсімен және тереңдігімен ерекшеленеді. Миллиондаған жыл бойы су мен желдің әсерінен пайда болған бұл ғажайып табиғи құрылым әлі де көптеген жұмбақтарды сақтап келеді. Төменде ұсынылған 28 дерек Гранд-Каньонның ерекше қасиеттерін тереңірек таныстырады.

1. Гранд-Каньон шамамен 446 шақырымға созылып жатыр және бұл оны әлемдегі ең ұзын шатқалдардың біріне айналдырады.
2. Оның ені 6-дан 29 шақырымға дейін өзгереді, ал тереңдігі кейбір жерлерде екі шақырымға жуықтайды.
3. Каньонды негізінен Колорадо өзені ойып жасаған, бұл үдеріс шамамен бес миллион жыл бұрын басталған.
4. Тау жыныстарының арасында екі миллиард жылдық қабаттар бар, бұл оны Жер тарихының бірегей геологиялық архиві етеді.
5. Бұл аймақта 1700-ден астам өсімдік түрі кездеседі, олардың арасында сирек кактустар мен биік қылқан жапырақты ағаштар бар.
6. Мұнда 90-нан астам сүтқоректілер мекендейді, олардың ішінде қасқырлар, бұғылар және сирек кездесетін кеміргіштер бар.
7. Каньонды 370-тен астам құс түрі паналайды, олардың қатарында Солтүстік Американың ең сирек құстарының бірі – калифорниялық кондор бар.
8. Гранд-Каньон 1919 жылдан бастап ұлттық парк мәртебесіне ие, ал 1979 жылы ЮНЕСКО-ның Дүниежүзілік мұралар тізіміне енген.
9. Жыл сайын бұл шатқалды шамамен алты миллион турист аралайды, бұл оны АҚШ-тағы ең танымал орындардың біріне айналдырады.
10. Каньонның оңтүстік жиегі ең қолжетімді аймақ болып саналады және мұнда қонақүйлер мен бақылау алаңдары жақсы дамыған.
11. Солтүстік жағы биікте орналасқан, мұнда адам аз, климаты салқын әрі қылқан жапырақты ормандар көп.
12. Ішкі шатқал бойымен көптеген соқпақтар өтеді, олардың ішінде ең танымалы — Bright Angel Trail.
13. Төменге түсу оңай болғанымен, кері көтерілу үшін жақсы дене дайындығы қажет, себебі биіктік айырмашылығы мен ыстық ауа райы қиындық тудырады.
14. Жазда каньон түбінде ауа температурасы 40 градустан асады, ал жоғарғы бөлігінде ауа салқын әрі желді болады.
15. Шатқал маңындағы үстіртте ежелгі анасази тайпалары қалдырған тасқа қашалған суреттер мен үйінділер кездеседі.
16. Қазіргі уақытта хопи, навахо және хуалапай секілді жергілікті тайпалар бұл мекенді қасиетті орын деп санайды.
17. Мұнда діни рәсімдер, салт-жоралар мен мәдени шаралар өткізіліп тұрады, бұл адамның табиғатпен рухани байланысын көрсетеді.
18. Skywalk деп аталатын шыны алаң арқылы терең шатқал үстімен жүріп, биіктікті ерекше сезінуге болады.
19. Тікұшақпен немесе жеңіл ұшақпен ұшу арқылы шатқалдың кеңдігін жоғарыдан көру – ұмытылмас әсер сыйлайды.
20. Кейбір аймақтарда Колорадо өзенінің ағынымен бірнеше күнге созылатын рафтинг сапарлары ұйымдастырылады.
21. Аспан ашық кезде оңтүстік жиегінен 150 шақырымға дейінгі қашықтық көрінеді, соның ішінде көршілес үстірттер мен тау жоталары да қамтылады.
22. Таң мен кеште шатқал қабырғалары қызғылт, алтын және қызыл түстерге боялып, ерекше көркем суретке айналады.
23. Шатқал ішінде дыбыстың жаңғырығы бірнеше рет қайталанып, терең реверберация әсерін тудырады.
24. Бұл аймақта геологтар, биологтар мен климат зерттеушілері белсенді жұмыс істеп, жердің өткенін және бүгінгі өзгерістерін зерттейді.
25. Гранд-Каньон аумағында астрономиялық обсерваториялар орналасқан, себебі ашық аспан мен қала шамдарынан қашықтық оны зерттеуге қолайлы етеді.
26. Жергілікті экожобалар өсімдіктер мен жануарларды қорғауға, сондай-ақ туристік жүктемені тиімді басқаруға бағытталған.
27. Туристер көп болғанымен, табиғатпен оңаша қалуға болатын тыныш жерлер де жеткілікті.
28. Бұл шатқал жазушыларға, фотографтарға және суретшілерге шабыт беріп, табиғат пен еркіндіктің символына айналған.

Гранд-Каньон — тек табиғи құрылым емес, ол уақыттың, судың және тастың шексіз күшін бейнелейтін ерекше мекен. Ол адамға табиғаттың ұлылығын сезінуге, өз ішкі әлеміне үңілуге мүмкіндік береді. Мұнда әр соқпақ, әр бұрылыс, әр көлеңке — мәңгілік туралы үнсіз әңгіме. Бұл шатқал адамның көкжиегін тек кеңістікпен ғана емес, санамен де кеңейтеді. Гранд-Каньонды бір рет көрген адам оны ешқашан ұмытпайды — бұл орын жүректе із қалдырады.