Вакцинация қанша адамның өмірін сақтап қалды?

Адамзат денсаулығы әрдайым жұқпалы ауруларға және эпидемияларға қарсы тұру қабілетіне тәуелді болды. Ғасырлар бойы дерттер бай-кедей деп бөлмей, миллиондаған адамның өмірін қиды. Тек XIX–XX ғасырларда ғана медицинаның жағдайды түбегейлі өзгерте алатын құралы пайда болды. Бұл – вакцинация, тарихтағы ең ұлы жаңалықтардың бірі. Алдын алу әдісінің арқасында қауіпті аурулардан болатын өлім-жітім азайып, өмір сүру ұзақтығы едәуір артты.

Тарихи көзқарас

Вакциналар пайда болмай тұрып, адамзат шешек, оба және қызылша эпидемияларымен бетпе-бет келді. Мұндай дерттер тұтас қалалар мен аймақтарды жойып, орасан зор демографиялық шығынға алып келді. Екпелер енгізілген соң жағдай біртіндеп жақсара бастады.

Алғашқы жетістіктер мынадай болды:

• XVIII ғасырдың соңында Эдвард Дженнер алғашқы табысты вакцинаны жасады;
• XIX ғасырда жаппай иммундау басталып, әртүрлі елдерге таралды;
• XX ғасырда туберкулезге, полиомиелитке, дифтерия мен көкжөтелге қарсы екпелер дайындалды;
• жаһандық бағдарламалардың нәтижесінде шешек толығымен жойылды.

Бұл қадамдар аурулардың алдын алудың жаңа дәуірін ашты.

Құтқарылған өмірлердің жаһандық бағасы

Бүгінде ғалымдар вакцинацияның тиімділігін нақты бағалауға мүмкіндік беретін деректерге ие. Халықаралық ұйымдар елдер мен құрлықтар бойынша мәліметтерді салыстырып, есеп жүргізеді.

1. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының дерегінше, екпелер жыл сайын 2–3 миллион өлімнің алдын алады. Яғни миллиондаған адам дер кезінде жасалған вакцинацияның арқасында өмір сүру мүмкіндігін иеленеді.
2. Зерттеулер көрсеткендей, 2000 жылдан 2020 жылға дейін қызылшаға қарсы вакцинация 25 миллионнан астам баланың өмірін сақтап қалды. Жаппай иммундау әсіресе Африка мен Азиядағы өлім-жітімді айтарлықтай азайтты.
3. Дифтерияға, көкжөтелге және сіреспеге қарсы екпелер жыл сайын жүздеген мың адамның өмірін құтқарады. Бұл дерттер бір кездері жазылмайтын ауру саналса, бүгінде сирек кездеседі.
4. Полиомиелитке қарсы иммундау жағдайларды 99 пайызға азайтуға мүмкіндік берді. Егер вакцина болмағанда, әлемде миллиондаған адам мүгедек болып қалар еді.

Бұл деректер екпенің адамзат денсаулығына ықпалын айқын көрсетеді.

Қоғам мен экономикаға әсері

Құтқарылған өмірлерден бөлек, вакцинация әлеуметтік және экономикалық үдерістерге де зор ықпал етеді. Аурудың азаюы денсаулық сақтау жүйесіне түсетін салмақты жеңілдетіп, мемлекеттердің қомақты қаражат үнемдеуіне жол ашады.

Маңызды нәтижелер қатарына мыналарды жатқызуға болады:

• ауруханаға жатқызу саны мен оған жұмсалатын шығындардың қысқаруы;
• халықтың өмір сүру ұзақтығы мен денсаулығының сапасының артуы;
• жұқпалы дерттерден болатын мүгедектіктің азаюы;
• ғылымға сенімнің нығаюы және халықаралық ынтымақтастықтың күшеюі.

Әрбір осындай фактор вакцинацияны тек медициналық емес, әлеуметтік прогрестің де құралына айналдырады.

Вакцинация жұқпалы ауруларға қарсы күрестің ең қуатты тәсілдерінің бірі болды. Ол миллиондаған адамды өлімнен және ауыр асқынулардан құтқарып келе жатқанын дәлелдеді. Жаппай иммундау медицинаның бет-бейнесін өзгертіп, жақында ғана еңсерілмейтіндей көрінген қауіптерді жеңуге мүмкіндік берді. Алдағы уақытта да вакцинация өз маңызын сақтап, қоғамның денсаулығы мен қауіпсіздігінің басты кепілі бола бермек.