Адам алғаш рет қашан суға түсті?

Теңіз астарын зерттеу ниеті адамға ежелден тән болған. Әуелде ол тынысын ұстап сүңгуге тырысса, кейін қарапайым түтіктер мен ауа берілетін дулығаларды қолданды. XX ғасырда техниканың дамуы автономды тыныс алу құрылғыларын жасауға мүмкіндік берді. Олар зерттеушілер мен әуесқойларға жаңа көкжиектер ашып, заманауи суасты іс-әрекетінің бастамасына айналды. Аквалангтың қалай пайда болғанын және оны алғаш сынаған кім болғанын түсіну үшін идеялардан бастап алғашқы сүңгулерге дейінгі жолға көз жүгірту қажет.

Алғашқы суасты аппараттарына қадам

XIX ғасырдың өзінде-ақ инженерлер адамға су астында беткі қабатпен жалғастыратын шлангыларсыз тыныс алуға мүмкіндік беретін құрылғыларды ойлап тапты. Түрлі нұсқалар ұсынылғанымен, олардың көпшілігі тәжірибелік деңгейден аспады. Негізгі мәселе қысым, ауа жеткізу жүйесі және механизмдердің сенімділігі болды.

Өнертапқыштардың алдындағы басты кедергілер:

• баллонға лайықты ықшам әрі мықты материалдардың жоқтығы;
• ауаның берілуін реттейтін сенімді клапандардың жетіспеуі;
• қысымның адам ағзасына әсері туралы білімнің аздығы.

Бұл қиындықтар суасты техникасының дамуын баяулатса да, жиналған идеялар мен техникалық ілгерілеу шешуші сәтке жол ашты.

Аквалангтың дүниеге келуі

Нағыз серпіліс 1943 жылы орын алды. Француз инженері Эмиль Ганян мен зерттеуші Жак-Ив Кусто су астында ауа шлангысынсыз қауіпсіз тыныс алуға мүмкіндік беретін алғашқы аквалангты жасады.

1. Құрылғы қысылған ауасы бар баллоннан және қысымды реттейтін автоматты жүйеден тұрды. Ол сүңгуірге қажет мөлшерде ғана ауа беріп, сүңгуді ыңғайлы етті.
2. Алғашқы сынақтар 1943 жылдың жазында Жерорта теңізінің жағалауында өтті. Кусто 10 метрден астам тереңдікке түсіп, ұзақ уақыт су астында болып, құрылғының мүмкіндігін көрсетті.
3. Жаңалық «aqua-lung» деп аталды, бұл сөз «су өкпесі» дегенді білдіреді. Кейін бұл атау барлық осындай аппараттарға ортақ атқа айналды.

Осылайша аквалангпен алғашқы толыққанды сүңгу жүзеге асып, суасты зерттеулерінің жаңа дәуірі басталды.

Алғашқы сүңгулердің маңызы

Сәтті сынақтар әскери құрылымдар мен ғалымдардың назарын тез аударды. Су астында еркін қозғалу мүмкіндігі қорғаныс саласында да, ғылымда да құнды болып шықты.

Аквалангтың қолданылу бағыттары:

• жасырын әрі жылдам әрекет етуге қажет әскери тапсырмалар;
• археология мен биологияны қамтитын ғылыми зерттеулер;
• кеме апаттары мен суға кеткен техникаға қатысты құтқару жұмыстары;
• суасты спорты мен туризмнің дамуы.

Осылайша алғашқы қадамдар тек практикалық жетістіктерге ғана емес, жаңа саланың пайда болуына әкелді.

Аквалангтың суасты әлемін тануға әсері

Аквалангтың пайда болуынан кейін адамдар мұхитқа өзгеше қарады. Ол бұдан былай қол жетпейтін тосқауыл емес, зерттеу нысанына айналды. Сүңгулер тек ғалымдарға ғана емес, әуесқой сүңгуірлерге де қолжетімді болды.

1. Суасты зерттеулері бұрын беймәлім болған көптеген жануарлар мен өсімдіктер түрін ашуға мүмкіндік берді. Ғалымдар оларды табиғи ортасында бақылай алды.
2. Суасты археологиясы қарқынды дамып, суға кеткен қалалар мен кемелерге қол жеткізуге жол ашылды. Мұндай табыстар өткен дәуірлер туралы білімді кеңейтті.
3. Әуесқой сүңгу мәдениетке айналып, адамдарға табиғатпен үндес демалу мүмкіндігін берді. Бұл мұхиттарды қорғауға деген қызығушылықты күшейтті.

Бұл өзгерістер аквалангтың жай ғана техникалық өнертабыс емес, суасты әлемін танудағы нағыз төңкеріс екенін көрсетті.

Аквалангтың пайда болуы адам мен мұхит арасындағы тарихты түбегейлі өзгертті. Ол су астында еркін қозғалуға жол ашып, тереңдіктерді зерттеуді қолжетімді етті. Алғашқы батыл сынақтар ғылымға, әскери іске және туризмге жаңа мүмкіндіктер берді. Бүгінде акваланг қызығушылықтың, ізденістің және беймәлімді тануға деген ұмтылыстың символына айналды.