Неліктен планеталар күнді айналады?

Түнгі аспан ежелден адамдарды өз сұлулығымен және тыныштығымен баурап келеді. Жұлдыздар мен планеталардың үйлесімді қозғалысы таңданыс тудырып, ғаламның құрылымы туралы сансыз сұрақтарға жетелейді. Ертедегі бақылаушылар аспандағы денелерді қандай күш басқарып тұрғанын түсінуге тырысты, бірақ тек болжам жасауға ғана мүмкіндік болды. Ғылым дамыған сайын ғарыштық механизмдердің сырлары ашылып, аспандағы қозғалыс нақты заңдарға бағынатыны дәлелденді. Бүгінде планеталардың Күнді айнала қозғалу құпиясы табиғаттың өзгермейтін заңдарына сүйенетіні анық белгілі.

Гравитацияның рөлі

Планеталардың қозғалысын түсіндіретін басты себеп тартылыс күшімен байланысты. Ол ғарыштық денелерді бір жүйеге біріктіріп, оларды белгілі арақашықтықта ұстап тұрады.

1. Күн орасан зор массаға ие және өте күшті гравитациялық өріс жасайды. Оның тартылысы планеталарды өз маңайында ұстап, тұрақты құрылым қалыптастырады. Егер мұндай күш болмаса, аспан денелері әр тарапқа ұшып кетер еді.
2. Гравитация қашықтыққа қарамастан әсер етеді, бірақ арақашықтық артқан сайын күші әлсірейді. Осы себептен әр планета өз траекториясымен қозғалып, тартылыс пен жылдамдық арасындағы тепе-теңдікті сақтайды. Тепе-теңдік бұзылса, планета Күнге құлар немесе кеңістікке ұшып кетер еді.
3. Планеталардың массасы да өзара әсерге ықпал етеді. Үлкен аспан денелері серіктерді тартып, басқа нысандардың орбитасына өзгеріс енгізе алады. Мысалы, Юпитер ондаған айды ұстап тұратын күшке ие және кей астероидтардың бағыттарын өзгертіп, ішкі планеталарды қорғайды.
4. Барлық денелер бір-біріне әсер етіп, күрделі тепе-теңдік жасайды. Күн басты рөл атқарғанымен, әр объект жүйеге өз үлесін қосады. Нәтижесінде қозғалыс тұрақты және алдын ала болжанатын болады.

Бұл деректер гравитацияның ғарыштағы тәртіпті сақтайтын негізгі механизм екенін айқын көрсетеді.

Неге планеталар Күнге құламайды

Күшті тартылыс олардың тікелей Күнге түсуіне әкелмейтіні таңғаларлық көрінуі мүмкін. Аспан денелерінің тұрақты жылдамдықпен қозғалысы қажетті қарсы әсер туғызады.

• кез келген планета инерция әсерінен түзу сызық бойымен жатқан бағытты жалғастыруға ұмтылады;.
• тартылыс оны орталыққа қарай бұрып, қисық траектория жасайды;.
• осы екі әрекет арасындағы тепе-теңдік орбитаның тұрақтылығын қамтамасыз етеді;.
• нәтижесінде планета өте ұзақ уақыт бойы анықталған жолмен қозғалады;.

Осы механизмнің арқасында аспан денелері соқтығысудан немесе жүйеден шығып кетуден сақталады.

Қозғалыстың пайда болу тарихы

Планеталардың айналу себебі Солнечная система қалыптасқан кезеңге байланысты. Миллиардтаған жыл бұрын ғарышта алып газ бен шаң бұлты болған.

1. Вращение бұлттың өз массасының тартылуынан сығылуы кезінде басталды. Ортасында жиналған зат болашақ жұлдыздың негізін құрады, ал қалған материал айнала қозғала бастады. Осы сәт айналу импульсінің қалыптасу кезеңі болды.
2. Бұлт бөліктері бір-бірімен соқтығысып, ірі заттарға бірікті. Әр соқтығыс жылдамдықты арттырып, заттар айналмалы дискіге айналды. Дәл осы дисктен болашақ планеталар пайда болды.
3. Жаңа денелер бастапқы қозғалыс импульсін сақтап қалды. Тіпті күшті гравитациялық әсерлер осы жылдамдықты толық тоқтата алмады. Әр планета өз орбитасымен жүре берді.
4. Уақыт өте келе соқтығысулар осьтің еңкеюін және бағытын өзгерте алды. Сондықтан әр планетаның өз ерекшелігі бар. Мысалы, Венера кері бағытта айналады.

Бұл ақпарат қозғалыстың кездейсоқ емес, ұзақ эволюция нәтижесі екенін көрсетеді.

Планеталардың Күнді айналып қозғалу себебі тартылыс күші мен инерция әсерінің үйлесімінде жатыр. Гравитациялық өріс жүйенің тұрақтылығын сақтап, қозғалыстың тәртіппен жүруіне жағдай жасайды. Қалыптасу кезеңінде пайда болған бастапқы импульс орбиталардың бағытын анықтап, бүгінге дейін сақталған. Ғарыштағы нәзік тепе-теңдік біздің планетамыздың өмір сүруіне мүмкіндік беріп, әлемнің үйлесімді құрылымын көрсетеді. Әлем өз заңдарымен жұмыс істейді, және оларды түсіне білу адамның ғарышқа деген құрметін тереңдетеді.