Айна қашан пайда болды?

Адамды ежелден-ақ өз бейнесін көру мүмкіндігі қызықтырған. Тынық көлдегі немесе су құйылған ыдыстағы бейне алғашқы табиғи шағылысатын бетке айналды. Уақыт өте келе сол функцияны сенімді әрі қолайлы орындайтын жасанды заттар жасауға талпыныс болды. Айна тек тұрмыстық бұйым ғана емес, сұлулықтың, білімнің және тіпті тылсымның символына айналды. Оның пайда болу тарихы мыңдаған жылдарды қамтып, өркениеттердің дамуымен тығыз байланысты.

Алғашқы шағылыстыратын беттер

Ең көне айналардың орнын табиғи материалдар басқан. Адамдар бейнені жеткілікті анық көрсетуге қабілетті заттарды қолданды.

• толқусыз тұрған су, ол көмескі болса да таныс бейнені көрсетті;
• обсидиан сияқты өңделген тастар, олар Месопотамия мен Орталық Америкада пайдаланылды;
• қола немесе мыс тәрізді металдар, ұзақ өңдеуден кейін адам бейнесін көрсетуге мүмкіндік берген.

Бұл қарапайым заттар адамдарға өзін сырттай көруге жол ашты. Сапасы қазіргі стандарттарға жетпесе де, олар тек тұрмыстық емес, сонымен қатар ғұрыптық маңызға ие болды.

Ежелгі мәдениеттердегі айналар

Қолөнердің дамуы айна жасауды жетілдірді. Әрбір елдің өзіндік ерекшелігі болды.

1. Египетте шамамен 5000 жыл бұрын қола мен мыстан жасалған айналар қолданылды. Олар кішкентай, әшекейлі тұтқалары бар әрі көбіне әйелдердің күтімінде пайдаланылды.
2. Қытайда қола айналар жасалып, олар жылтыратылып, бетіне түрлі символдар ойылған. Мұндай бұйымдар тұрмыстық зат қана емес, тұмар ретінде де саналды.
3. Ежелгі Римде күміс айналар қолданылды. Олар жақсырақ шағылыс беретін, бірақ тек ауқатты адамдардың қолынан келетін сәнді зат болды.

Бұл бұйымдар мәртебенің және мәдениеттің белгісі еді. Қазбалардан табылған айналар олардың қоғамдағы ерекше орнын дәлелдейді.

Шыныдан жасалған айналар

Нағыз бетбұрыс шыны беттердің пайда болуымен байланысты. Олар бейнені дәлірек көрсетті де, біртіндеп металл айналарды ығыстырды.

• алғашқы шыны айналар антикалық дәуірде пайда болғанымен, жетілмеген еді;
• орта ғасырларда Венецияда шыныға қалайы мен сынап қоспасын жалату әдісі игерілді;
• венециялық айналар бүкіл Еуропада атақты болып, құпия технологияның арқасында аса қымбат бағаланды.

Шыны айналар сән-салтанаттың белгісіне айналып, сарайлар мен бай үйлерді безендірді. Олар интерьер мәдениетіне ықпал етіп, талғампаздықтың нышаны болды.

Қазіргі өндіріс

Бүгінгі күні айналар әйнекке алюминий немесе күміс қабатын жалату арқылы жасалады. Технология қауіпсіз әрі жаппай қолданылатын деңгейге жетіп, өнімді қолжетімді етті.

1. Қазіргі айналар тұрмыспен шектелмейді. Олар оптикада, медицинада және ғылымда қолданылады, түрлі зерттеулерге жағдай жасайды.
2. Құрылыс саласында айналы беттер дизайн элементі ретінде пайдаланылады. Олар кеңістікті үлкейтіп көрсетіп, жарық ойынын жасайды.
3. Жоғары технологияларда айналар телескоптар мен лазерлік жүйелердің құрамдас бөлігі. Оларсыз көптеген ғылыми жаңалықтар ашылмас еді.

Қазіргі өмірді айналарсыз елестету қиын, себебі олар көпфункциялы құралға айналды.

Айна тарихы адамның өзін және айналасын танып-білуге ұмтылысын көрсетеді. Судың бетінен бастап күрделі оптикалық жүйелерге дейінгі жол ұзақ әрі таңғаларлық болды. Бүгінде айна күнделікті зат болса да, ол мыңжылдық ізденістердің жемісін сақтап келеді. Бұл бұйым өркениеттің дамуымен тығыз байланысты адам табиғатының бір қырын айқын бейнелейді.