Олар мұнайды қашан пайдалана бастады?

Табиғи пайдалы қазбаларды қолдану тарихы қазіргі технологиялар қалыптасқан кезеңнен әлдеқайда бұрын басталған. Түрлі қауымдар өмірді жеңілдетуге немесе қорғаныс құрылымдарын күшейтуге көмектесетін табиғи заттарды іздеп, оларды күнделікті тұрмысқа енгізуге ұмтылды. Ерекше қасиеттері бар материалдар әрдайым қызығушылық тудырды, өйткені олар қолөнерді дамытуға, үй құрылысын жақсартуға немесе тұрмыстық жабдықтардың сапасын арттыруға мүмкіндік берді. Уақыт өте келе табиғи ресурстар жөніндегі білім кеңейіп, жаңа мүмкіндіктер ашылды. Сол заттардың ішінде мұнай да болды, оның қолданылуы ойлағаннан әлдеқайда ерте басталған.

Алғашқы қолданылу түрлері

Археологиялық зерттеулер табиғи битумға ұқсас заттардың көне дәуірде кеңінен пайдаланылғанын дәлелдейді. Қазба деректер түрлі өркениеттердің осы материалды көптеген мақсатта қолданғанын көрсетеді.

• ыдыстардың сыртқы қабатын бекіту үшін шайырлы қоспалар пайдаланылып, олардың ішін ылғалдан қорғауға мүмкіндік берілген;
• қайықтардың саңылауларын бітеп, су өтпеу үшін жабысқақ табиғи заттар қолданылған;
• құрылыс жұмыстарында тас блоктарды байланыстыруға көмектесетін қоспалар ретінде органикалық смолалар пайдаланылған;
• ғибадатханалар мен салтанатты құрылыстардың бетіне битум жағылып, олардың ұзақ сақталуына жағдай жасалған.

Бұл мысалдар табиғи көмірсутектерді өңдеу мен қолданудың ерте технологиялары өркениеттер дамуында маңызды рөл атқарғанын көрсетеді.

Мұнайдың көне мемлекеттерде пайдаланылуы

Түрлі аймақтар қазіргі бұрғылау қондырғылары шықпай тұрып-ақ мұнайдың жеңіл фракцияларын кең көлемде қолданған. Көптеген жазбалар көне шаруашылық пен әскери салада мұндай заттардың тұрақты пайдаланылғанын растайды.

1. Месопотамияда смолалы табиғи сұйықтықтар құрылыс нысандарын күшейту үшін қолданылды. Бұл кірпіштен тұрғызылған қабырғаларды жауын-шашыннан қорғайтын тиімді шешім болды. Осындай өңдеу арқылы ғимараттар бірнеше онжылдық бойы беріктігін сақтай алған.
2. Парсы елінде тез тұтанатын қоспалар соғыс ісінде пайдаланылды. Ол қоспалар шабуылдаушы әскери техникаға қолданылып, қарсы жаққа айқын басымдық берді. Зерттеушілер мұндай қоспаларды алғашқы жанғыш қарулардың бастамасы деп санайды.
3. Қытайда табиғи мұнайдың көздері ертеден белгілі болып, оны жинау тәсілдері қалыптасқан. Жергілікті шеберлер алынған сұйықтықты шам жағу үшін пайдаланды. Кейінірек мұнайды көздерден елді мекендерге жеткізу мақсатында бамбуктан жасалған алғашқы құбырлар пайда болды.

Бұл деректер табиғи көмірсутектердің әр түрлі аймақта өздігінен игеріле бастағанын көрсетеді және оның әмбебап материал болғанын дәлелдейді.

Өнеркәсіптік өндіріске көшу

Ұзақ уақыт бойы мұнай тек табиғи шыға берістерден алынды. Жағдай терең қабаттардағы қорларды игеруге мүмкіндік беретін технологиялар пайда болғаннан кейін түбегейлі өзгерді. Осы кезеңде мұнаймен жұмыс істеудің жаңа деңгейіне өту басталды.

• терең қабаттарды бұрғылау жаңа салалардың қалыптасуына себеп болып, өндіру көлемін айтарлықтай арттырды;
• көлік жүйелерінің дамуы өндірілген өнімді алыс өңірлерге жеткізуге мүмкіндік беріп, экономикалық байланыстарды нығайтты;
• өңдеу зауыттарының көбеюі жанармай, май және басқа да сұранысы жоғары өнімдердің шығуына жол ашты;
• энергияға деген сұраныстың артуы жаңа кен орындарын зерттеуді күшейтіп, жаһандық нарық құрылымын өзгертті.

Бұл үдерістер өнеркәсіптік дамудың негізгі бағытын анықтады.

Адамзат өркениетінің дамуы табиғи заттарды тиімді пайдалануға тікелей байланысты болды. Көмірсутектердің қасиеттерін біртіндеп зерттеу олардың орасан мүмкіндігін ашты. Технологиялық жаңалықтар сирек қолданылған шикізатты жаңа экономикалық жүйенің тірегіне айналдырды. Энергияға негізделген инфрақұрылым түбегейлі өзгеріп, мұнай көптеген елдердің индустриялық өсуін анықтайтын маңызды ресурсқа айналды.