Метеориттік жауын дегеніміз не

Түнгі аспан өзінің шексіздігімен және тылсым сұлулығымен адамды әрдайым таңғалдырады, әсіресе ғажайып табиғи құбылыстар орын алған кезде. Солардың бірі – көпшілікке ерекше әсер қалдыратын метеорит жаңбыры. Ерте заманнан бері адамдар аспанда жанып құлаған жұлдыздарды байқап, оған түрлі аңыздар мен түсініктемелер ойлап тапқан. Қазіргі астрономия бұл құбылыстың табиғатын түсіндіргенімен, оған деген қызығушылық азайған жоқ. Ендеше, метеорит жаңбыры дегеніміз не, ол қалай пайда болады және неге бүкіл әлемде мыңдаған адам бұл ерекше құбылысты тамашалауға асығады – осы туралы әңгімелейміз.

Метеорит жаңбырының табиғаты

Метеорит жаңбыры – қысқа уақыт ішінде аспанда көптеген жарық жолақтардың пайда болуымен сипатталатын астрономиялық құбылыс. Бұл құбылыс Жер атмосферасына ғарыштық бөлшектердің шапшаң енуінен туындайды және белгілі бір заңдылықпен қайталанып отырады.

• метеорит жаңбырлары Жердің кометалардың орбитасынан өтуімен тығыз байланысты, ал кометалар өзінен кейін бөлшектер шоғырын қалдырады;
• әр бөлшек – атмосфераға үлкен жылдамдықпен енетін шағын шаң не тас үгіндісі;
• ауамен соқтығысқанда бөлшектер жанады, осылайша біз жерден жарық жолағын – «жұлдыздың құлауын» көреміз;
• көбіне метеорит жаңбыры бірнеше сағатқа созылады, алайда кейде оны бірнеше түн қатарынан бақылауға болады.

Метеорит жаңбырын ауа райы мен аспан ашықтығы қолайлы болған кез келген жерде тамашалауға мүмкіндік бар.

Белгілі метеорлық ағындар

Кейбір метеорит жаңбырлары жеке атау алған және жыл сайын астрономдар мен ғарыш әуесқойларының назарын аударады. Мұндай құбылыстарды бақылау дәстүрге айналып, ерекше әсер сыйлайтын оқиғаға айналды.

1. Персеидтер – тамыз айында өтетін ең әйгілі және көрнекті метеор ағындарының бірі. Ең белсенді кезеңде сағатына жүзге жуық «құлаған жұлдызды» көруге болады. Бұл ағынның көзі – Свифт-Туттл кометасы.
2. Леонидтер – қарашада байқалатын метеорит жаңбыры. Бұл ағын жоғары жылдамдықпен ерекшеленеді және кей жылдары сағатына жүздеген жарық жолағы пайда болып, ерекше көрініс тудырады. Оның шығу тегі Темпель-Туттл кометасымен байланысты.
3. Геминидтер – желтоқсанда байқалатын метеор ағыны әрі оның ерекшелігі – қарқыны тұрақты және сенімді. Бұл ағынның көзі – көп жағдайда комета емес, Фаэтон атты астероид.
4. Квадрантидтер – қаңтар айында болатын метеорит жаңбыры. Оның ерекшелігі – өте қысқа, бірақ қарқынды шыңы бар, сол кезде бірнеше минут ішінде көп метеор пайда болады.

Астрономиялық күнтізбеде басқа да метеор ағындары бар, бірақ жоғарыда аталғандары – ең әсерлі әрі кең танылғандары.

Метеорит жаңбырын қалай бақылауға болады

Метеорит жаңбырын ерекше әсермен көру үшін дұрыс уақыт пен орын таңдау маңызды. Құбылысты бақылау сапасына қоршаған орта мен жарық жағдайы көп әсер етеді.

• метеор жаңбырын қала шамдарынан алыс, аспан барынша қараңғы жерден бақылау ұсынылады;
• ең жақсы сәт – Ай аспанда жоқ немесе жарығы аз, яғни жаңа ай кезі;
• бақылау үшін ешқандай арнайы құрал қажет емес, жай ғана шалқадан жатып, аспанға қарау жеткілікті;
• ең әсерлі сәттерді жіберіп алмау үшін белгілі метеор ағындарының белсенді кезеңдерін алдын ала біліп алу пайдалы.

Кей адамдар арнайы табиғатқа шығып, метеорит жаңбырын көруді ерекше оқиғаға айналдырады.

Метеорит жаңбыры – табиғаттың ерекше сұлулығын көрсететін, адамның көңілін ғарышпен байланыстыратын құбылыс. Бұл түнгі шоу сансыз халыққа ерекше шабыт пен ғалам құпиясын сезіну мүмкіндігін сыйлайды. Әрбір осындай жұлдыз жаууы аспан астында керемет сәт сыйлап, тылсымға толы ғаламмен жүздесуге мүмкіндік береді. Қазіргі ғылым метеорит жаңбыры қашан болатынын алдын ала білуге жол ашты, сондықтан осы ерекше көріністі көруге асыққан жанға шексіз мүмкіндік береді.