Армения және оның ежелгі дәуірі туралы 17 қызықты деректер

Армения әлемдегі ең көне мемлекеттердің бірі ретінде саналады, оның тарихы мыңдаған жылдарға тереңдейді. Бұл өңір өркениеттердің қалыптасуын, халықтардың көші-қонын және мәдени дәстүрлердің тууын бастан өткерді. Археологиялық олжалар, жазба деректер мен сәулет ескерткіштері аймақтың тарихи дамуының үздіксіз болғанын дәлелдейді. Мұндағы көне рух тек мұражайларда ғана емес, тілде, дінде және күнделікті өмірде де сезіледі. Сол себепті Армения зерттеушілер мен саяхатшылар үшін ерекше қызығушылық тудырады. Төменде елдің терең тарихын айқындайтын деректер ұсынылады.

1. Армения ерте мемлекеттік құрылымдар пайда болған алғашқы аймақтардың бірі саналады. Біздің заманымызға дейінгі бірінші мыңжылдықта мұнда дамыған саяси бірлестіктер өмір сүрді. Олар заң жүйесімен, мәдениетімен және дипломатиялық байланыстарымен ерекшеленді.
2. Урарту мемлекеті Армян таулы өлкесінің едәуір бөлігін қамтыды. Оның астаналары қуатты бекіністерімен және күрделі суару жүйелерімен танымал болды. Урарту мұрасы кейінгі мәдени дамуға айқын әсер етті.
3. Армян таулы өңірі ежелгі егіншіліктің маңызды орталықтарының бірі болып есептеледі. Археологтар бұл жерде астық пен жүзімді ерте кезеңде өсіргенін дәлелдейтін айғақтар тапты. Бұл дәстүрлер қазіргі ауыл шаруашылығында да сақталған.
4. Армения христиандықты мемлекеттік дін ретінде алғаш қабылдаған ел атанды. Бұл оқиға біздің заманымыздың IV ғасырының басында орын алды. Мұндай шешім елдің рухани және мәдени бағытын түбегейлі өзгертті.
5. Армян шіркеуі өзіне тән ғұрыптары мен сәулеттік ерекшеліктерін сақтап қалды. Көптеген ғибадатханалар бұрынғы көне культтік орындардың үстіне салынған. Бұл жағдай дәстүр сабақтастығын көрсетеді.
6. Армян әліпбиі V ғасырда жасалды. Ол ұлттық болмысты сақтаудың басты құралына айналды. Жазу арқылы тарихи шежірелер мен діни мәтіндер ұрпаққа жетті.
7. Көне армян қолжазбалары көркем безендіруімен ерекшеленеді. Миниатюраларда символика мен шынайылық үйлесім тапқан. Бұл туындылар әлемдік өнер қазынасына енеді.
8. Армения аумағында ең ежелгі шарап жасау орталықтарының бірі орналасқан. Қазба жұмыстары мұнда алты мың жылдан астам уақыт бұрын шарап өндірілгенін көрсетті. Осы себепті өңір шарапшылық тарихында маңызды орын алады.
9. Армян тілі үндіеуропалық тілдер отбасының жеке бір тармағына жатады. Ол басқа тілдерде жоғалған көне ерекшеліктерді сақтаған. Бұл қасиет лингвистер үшін аса құнды.
10. Хачкар деп аталатын тас кресттер армян мәдениетінің бірегей нышаны болып табылады. Олар діни мағына мен нәзік ою-өрнекті біріктіреді. Мұндай ескерткіштерге өзге елдерде ұқсас үлгілер жоқ.
11. Арменияның көне қалалары сауда жолдарының торабында орналасқан. Аймақ арқылы Шығыс пен Батысты жалғаған бағыттар өткен. Бұл мәдени алмасу мен экономикалық дамуға ықпал етті.
12. Армян сәулеті көршілес өңірлердің құрылыс өнеріне әсерін тигізді. Күмбезді ғибадатханалар мен үйлесімді пропорциялар үлгіге айналды. Бұл стильдің белгілері елден тыс жерлерде де кездеседі.
13. Армян эпикалық аңыздары терең көне оқиғаларды бейнелейді. Оларда мифологиялық элементтер мен тарихи тұлғалар қатар көрініс табады. Бұл мұра ғасырлар бойы ауызша сақталған.
14. Таулы аймақтағы бекіністер тек қорғаныс емес, басқару орталығы қызметін де атқарды. Олардың орналасуы жер бедері мен әскери стратегияға сай таңдалған. Көпшілігі бүгінге дейін әсерлі қирандылар түрінде жетті.
15. Армения тарих бойы ірі империялардың арасында орналасып келді. Бұл жағдай икемді саясат пен ішкі тұрақтылықты талап етті. Осындай ортада мәдениетті сақтау халықтың айрықша қасиетіне айналды.
16. Ежелгі армян күнтізбелері астрономиялық бақылауларға негізделді. Олар табиғи циклдер мен діни мерекелерді қамтыды. Мұндай жүйелер сол дәуірдегі білім деңгейінің жоғары болғанын көрсетеді.
17. Армян мәдениеті мыңдаған жылдар бойы үздіксіз дамып келеді. Көптеген салт-дәстүрдің тамыры терең көне кезеңдерге барып тіреледі. Бұл елді тарихи сабақтастықтың бірегей үлгісіне айналдырады.

Армения тарихы көне заманның өткен шақ емес, бүгінгі өмірдің ажырамас бөлігі бола алатынын көрсетеді. Археология, тіл және сенім жүйесі мұнда біртұтас көрініс құрайды. Ежелгі деректер мәдениеттің төзімділігі мен сақталу қабілетін түсінуге мүмкіндік береді. Осындай уақыттар арасындағы байланыс Арменияны әлем картасындағы ерекше құбылыс етеді. Оның көне тарихын тану қазіргі болмысты тереңірек ұғынуға жол ашады.