Шимпанзе туралы 21 қызықты деректер

Жануарлар әлемі тылсым сырларға толы, ал шимпанзелер табиғаттағы ең ерекше тіршілік иелерінің бірі саналады. Бұл маймылдар адамға тек сыртқы келбетімен ғана емес, мінез-құлқымен, эмоциясымен және ақыл-ой қабілетімен де ұқсас. Олар үйренуге бейім, жанашырлық білдіреді, құрал қолдана алады және күрделі әлеуметтік қатынастар орнатады. Ғалымдар шимпанзелерді зерттеу арқылы адамның эволюциясын, мінез-құлық жүйесін және ойлау қабілетінің бастауын жақсырақ түсінеді. Төменде осы ғажайып жануарлар туралы ең қызықты 21 дерек ұсынылған.

1. Шимпанзелер – адамға ең жақын тіршілік иелері. Олардың генетикалық ұқсастығы Homo sapiens түрімен 98,7 пайызға жетеді, сондықтан олар адамзаттың ең жақын «туыстары» болып саналады.
2. Бұл жануарлар Орталық және Батыс Африканың тропикалық ормандарында мекендейді. Олар жеміс пен тұщы су мол аймақтарды таңдап, қорек жеткілікті болса кез келген ортаға тез бейімделеді.
3. Шимпанзелердің ас мәзірі алуан түрлі. Олар жеміс, жапырақ, жаңғақ, жәндік және кейде өзге маймылдардың етін де жейді, бұл олардың аңшылық қабілетін дәлелдейді.
4. Топтағы басты рөлді альфа-еркек атқарады. Ол билікті тек күшпен емес, әділ шешім қабылдау, қорғау және мейірімділік көрсету арқылы да сақтайды.
5. Ұрғашы шимпанзелер қауымдастық өмірінде ерекше орын алады. Олар төлін асырап, қажетті дағдыларды үйретеді және тұрақты әлеуметтік байланыстар орнатады.
6. Шимпанзелер бір-бірімен дыбыс, ым және бет қимылы арқылы тілдеседі. Әрбір қозғалыс пен үннің өзіндік мағынасы бар, ал мимика сезімдерді дәл жеткізеді.
7. Бұл жануарлар құрал қолдана алады. Олар термит ұясын ашу үшін таяқ, жаңғақты жару үшін тас және суды ішуге жапырақтан «губка» жасайды.
8. Шимпанзелер әрекеттерін алдын ала жоспарлай алады. Кейбірі аңшылық алдында құрал дайындап, шабуылға ыңғайлы жерді таңдайды.
9. Олардың жады керемет дамыған. Зерттеулерде шимпанзелер экрандағы сандардың орнын адамнан жылдам есте сақтаған, бұл олардың көру қабілетінің өте күшті екенін көрсетеді.
10. Әрбір балапан ерекше қамқорлық көреді. Алғашқы бес жылын анасының қасында өткізіп, оның мінезін, әдетін және қарым-қатынас тәсілдерін үйренеді.
11. Эмоциялары адамдікінен кем емес. Олар қуанады, мұңаяды, қорқады, сағынады және кейде кінә сезімін де бастан кешіреді.
12. Гигиена топ өмірінде маңызды рөл атқарады. Шимпанзелер бір-бірінің жүнін тазартып, паразиттерден қорғанып қана қоймай, өзара сенімді нығайтады.
13. Қақтығыстар әрқашан бейбіт жолмен шешілмейді. Кейде билік үшін талас жарақатқа немесе қарсыласты қуып шығаруға әкеледі, бірақ көп жағдайда бітіммен аяқталады.
14. Еркектер арасында одақ құру жиі кездеседі. Бірігіп әрекет еткенде олар қарсыласты жеңіп, жоғары дәрежеге көтерілу мүмкіндігін арттырады.
15. Шимпанзелерде әділдік сезімі бар. Егер азық тең бөлінбесе, олар ашуланып, әділетсіз серіктеспен қарым-қатынасты үзеді.
16. Бұл жануарлар өз бейнесін айнадан тани алады. Мұндай қасиет сана деңгейінің жоғары екенін көрсетеді және ол адамнан, дельфин мен пілден басқа ешкімде байқалмаған.
17. Шимпанзелер күле алады. Олардың күлкісі ойын кезінде немесе қысқанда естіледі және ырғақты тынысқа ұқсайды.
18. Адаммен қарым-қатынаста олар ым тіліне үйрене алады. Кейбірі жүздеген белгіні меңгеріп, оны өтініш немесе сезім білдіру үшін қолданған.
19. Олар қамқорлық қасиетімен ерекшеленеді. Ересек даралар кейде ауру немесе әлсіз топ мүшелерімен қорегін бөлісіп, оларға көмек көрсетеді.
20. Кейде басқа топтармен қақтығыстар орын алады. Мұндай шабуылдар барлауға, тосқауыл қоюға және аумақты кеңейтуге бағытталған «соғысқа» ұқсайды.
21. Табиғи ортада шимпанзелердің өмір сүру ұзақтығы шамамен қырық жыл, ал торда алпыс жылға дейін жетеді. Қарт даралар беделін сақтап, жас буынға тәжірибесін үйретеді.

Шимпанзелер – адам мен табиғат арасындағы байланыстың айқын дәлелі. Олардың мінез-құлқы мен ойлау жүйесі адамзат эволюциясының алғашқы баспалдақтарын еске салады. Бұл жануарларды зерттеу адам болмысының бастауларын түсінуге жол ашады. Шимпанзелер ақыл мен жанашырлықтың тек адамға ғана тән емес екенін, бүкіл тіршілік иелерімен ортақ қасиет екенін дәлелдейді.