Марсель және Жерорта теңізі туралы 29 қызықты деректер

Жерорта теңізі ғасырлар бойы саяхатшылардың, суретшілердің, ғалымдар мен саудагерлердің назарын өзіне аударып келеді. Жұмсақ климаты, көркем табиғаты мен бай тарихы бұл аймаққа ерекше мәдени сипат береді. Осы өңірдің жүрегінде Францияның екінші ірі қаласы — Марсель орналасқан. Бұл қала — Еуропадағы ең көне порттардың бірі әрі алуан түрлі мәдениеттер тоғысқан тірі куәгер. Марсель мен Жерорта теңізінің ортақ ерекшеліктерін зерттей отырып, олардың таңғаларлық әрі маңызды жақтарын тануға болады. Төменде ұсынылған деректер осы ерекше өңірді жаңа қырынан тануға көмектеседі.

1. Марсель 2600 жылдан астам бұрын негізі қаланған. Бұл — Франциядағы ең көне қала, оны біздің дәуірімізге дейінгі VI ғасырда Фокеядан шыққан гректер салған.
2. Қаланың атауы ежелгі грек тіліндегі «Массалия» сөзінен шыққан. Бұл атау қала мәдениетінде ежелгі Эллада ізінің сақталғанын көрсетеді.
3. Жерорта теңізі үш ірі діннің бесігі болып саналады. Бұл өңірде иудаизм, христиандық және ислам діндері пайда болған.
4. Марсельдің Ескі портында ежелде финикиялық сауда кемелері тоқтаған. Қала сол кездің өзінде халықаралық сауда торабы болған.
5. Қаланың басты нышандарының бірі — Нотр-Дам-де-ла-Гард шіркеуі. Ол теңіз деңгейінен жоғары орналасып, теңізшілер үшін рухани қорған ретінде саналады.
6. Жерорта теңізінің орташа тереңдігі шамамен 1500 метр. Алайда оның шығыс жағында тереңдігі 5000 метрден асатын ойпат бар.
7. Марсель көшелерінде ондаған тіл естіледі. Бұл — Алжир, Комор, Италия, Армения және басқа елдерден келген көші-қон толқындарының нәтижесі.
8. Жерорта теңізінің жалпы аумағы шамамен 2,5 миллион шаршы шақырымды құрайды. Бұл — әлемдегі ең ірі ішкі теңіз.
9. 2013 жылы Марсель Еуропаның мәдени астанасы мәртебесіне ие болды. Бұл мәртебе қаланың заманауи өнер мен шығармашылық орталық ретіндегі рөлін күшейтті.
10. Танымал бүйабес тағамының сорпасы тек жергілікті балықтан дайындалуы тиіс. Аймақтың аспаздық дәстүрлері ұрпақтан ұрпаққа беріліп, қатаң сақталады.
11. Жерорта теңізінде шамамен 17 мың тіршілік иесі мекендейді. Бұл оны ең бай биоәртүрлілікке ие теңіздердің бірі етеді.
12. Марсельдегі Панье ауданы кино түсірушілер арасында танымал. Тар көшелер, граффити мен тарихи ғимараттар қаланың көне рухын жеткізеді.
13. Жерорта теңізінің тұздылығы мұхиттармен салыстырғанда жоғары. Бұл — буланудың көптігі мен тұщы судың аз келуімен байланысты.
14. Марсельде футбол аңызы қалыптасқан. «Олимпик Марсель» клубы 1993 жылы УЕФА Чемпиондар лигасының жеңімпазы атанған.
15. Жерорта теңізі — мозаика өнерінің отаны. Римдік және Византиялық өрнектер қазіргі дизайнерлерге шабыт береді.
16. Жазғы кештерде Марсель көшелері дәмдеуіштер мен балық иісіне толады. Көше базарлары ерекше гастрономиялық атмосфераны тудырады.
17. Жерорта теңізі 22 елдің жағалауына ұласады. Бұл — мәдениеттер, экономикалар және саясаттар өзара байланысатын бірегей аймақ.
18. Францияның ең ірі порты дәл осы Марсельде орналасқан. Ол жыл сайын миллиондаған тонна жүк қабылдап, елді Африка, Азия және Оңтүстік Еуропамен байланыстырады.
19. Марсель жағалауындағы Фриуль архипелагы демалыс орны ретінде танымал. Мұнда мөлдір суда жүзуге, ескі қамалдарды көруге және құстарды бақылауға болады.
20. Жерорта теңізінің климаты зәйтүн, лаванда мен жүзім өсіруге өте қолайлы. Бұл дақылдар өңірдің ауыл шаруашылығында маңызды рөл атқарады.
21. Марсель көптеген жазушылардың шабыт көзіне айналған, соның ішінде Жан-Клод Иззо да бар. Оның шығармаларында қалаға деген махаббат пен әлеуметтік теңсіздікке деген сын қатар өрілген.
22. Жазда Жерорта теңізінің суы 25–28 градусқа дейін жылынып тұрады. Бұл оны Еуропадағы ең жылы теңіздердің біріне айналдырады.
23. Марсельде атақты сәулетші Ле Корбюзье «Тұрғын бірлік» атты ғимарат салған. Бұл жоба XX ғасырдағы модернистік сәулет өнерінің дамуына ықпал еткен.
24. Жерорта теңізі асханасы ЮНЕСКО-ның материалдық емес мұрасына енген. Ол табиғилығы, тепе-теңдікке негізделуі және табиғатпен үйлесімімен бағаланады.
25. Марсель портында ескі қайықтар мен сәнді яхталар қатар тұрады. Бұл жерде өткен мен бүгінгі күн бір-бірімен үндесіп тұр.
26. Жерорта теңізінің жағалауында әлемдегі ең көне қалалар орналасқан. Карфаген, Александрия, Афина және Рим мыңжылдықтар бойы өркениетті қалыптастырған.
27. Марсельде теңізбен байланысты түрлі мерекелер атап өтіледі. Мысалы, балықшылардың қамқоршысы саналатын Әулие Петр күні түрлі шеру және діни рәсімдермен өтеді.
28. Жерорта теңізінің көріністері ұлы суретшілерге шабыт берген. Сезанн, Матисс пен Ван Гог дәл осы өңірде әйгілі туындыларын жазған.
29. Марсельде экологиялық бастамалар белсенді жүзеге асырылады. Күн панельдерін орнату, қалдықтарды қайта өңдеу мен теңіз табиғатын қорғау қаланың тұрақты даму стратегиясына кіреді.

Марсель мен Жерорта теңізі жайлы мұндай мәліметтер өңірдің байлығын, мәдени ерекшелігін және тарихи тереңдігін жақсырақ түсінуге көмектеседі. Әрбір дерек — бұл өткен мен қазіргі уақыт арасындағы байланыс. Мұндай білім тек дүниетанымды кеңейтумен шектелмей, қоршаған ортаны сезініп, оны құрметтеуге де жетелейді. Жер мен теңіздің байланысы — адамзат өркениетінің маңызды бөлігі болып қала береді.